Toplumsal yönetim açısından şeyhimizin vasiyetlerini hep beraber görelim. Hem metni hem de tercümesini vererek okuyucularımızla bu konuyu paylaşmak istedim.
حاكم الوقت له السيا دة فيه عشر خصال
١-الحلم مع القدرة فلا يغضب لنفسه ابدا. واذا انتهكت محارم الله فلا يقومشيء لغضبه
٢- الاتساة في الامور التي يحمد اللهالاناة فيها مع المسارعة الي الخيرات، فهو يسارع الي الاناة ويعرف مواطنها.
٣- الاقتصاد في الاشياء فلا يزيد علي ما يطلبه الوقتشيا. والميزان بيده يزن به الزمان والحال يأخذه من زمانه لحاله ومن حاله لزمانه
٤- التدبير وهو معرفة الحكمة. فيعلم المواطن و يلقاها بالامور التي تطلبها المواطن. فصاحب التدبير ينظر في الامور قبل ظهورها
٥- التفصيل. وهو العلم بما يقع به الامتيازبين الاشياء مما يقع به الاشتراك فيفصل كل امر عن مماثله و مقابله وخلافه ويعامل كلا علي حسبه
٦- العدل. وهو يستعمل في الحكومات والقسمة والقضايا والايصال الحقوق الي اهلها. ومنه العدل بين الجناية وحدها والجريمة وتعزيرها
٧- الادب. وهو العلم بجوامع الخيرات كلها. وهو العلم الذي يحضره في المباسطة و تمنحه المجالسة والشهود والمكالمة والمسامرة والمعاملة بما نفس الخلق في المواطن من الخلوة.
٨- الرحمة متعلقها منه كل مستضعف و كل جبار يتنزله برحمته و لطفه جبروته بايسر مؤونة في لين وعطف وحنان
٩- الحياء. حتي يستحي من الكاذب ان يكذبه ويظهر له بصورة يظهر له بصورة من تعامي عنه.
١٠- الاصلاح واعظمه اصلاح ذات البين وهو قوله فالتقوا اله و اصلحوا ذات بينكم.
1- Kudretle beraber hilm. Yönetici asla kendisi için kızmamalıdır. Allah’ın koyduğu kurallar çiğnenmediği sürece öfkelenmemelidir.
2-Allah’ın sabretmeyi övdüğü konularda sabretmekle beraber hayırlarda acele etmek. Yönetici sabır göstermeli ve tebasını gözetmelidir.
3-Zamanın talep ettiğine bir şey ilave etmeksizin eşyada iktisat, yönetici elindeki teraziyle zamanı ve hali ölçer, zamanından halini, halinden zamanını alır.
4- Tedbir. Tedbir, hikmetin bilinmesidir. Yönetici tebasının talepleri doğrultusunda tedbirini alır. ortaya çıkmadan önce işleri görür.
5- Tafsil. Tafsil, eşya arasında kendisiyle imtiyaz sağlanan şeyden iştiraki vaki olanı bilmektir. Yönetici bütün işleri benzerinden, zıddından ve hilafından ayırmalı, hepsiyle duruma göre muamele etmelidir.
6- Adalet. Adalet, yönetimde, taksimde, hükümlerde ve hukukun işletilmesinde gerçekleşmelidir. Yönetici suçlu-suçsuz herkese adil davranmalı, ceza mükafat hepsinde adil olmalıdır.
7- Edep. Edep, hayırların hepsini bilmek demektir. Edepli olmak her ortamda nasıl davranacağını bilmektir.
8-Rahmet. Rahmet, her zorbanın yaptıklarını rahmet ve lutufla bertaraf etmektir.
9-Haya. Haya, yalancının yalanını dahi yüzüne vurmamak ve yalancıyı görmezden gelmemektir.
10- İslah. En büyük ıslah kişilerin arasını düzeltmektir. Yüce Allah, “Allah’tan korkun ve aranızı düzeltin” buyurmuştur. İbn Arabi F. Mekki