İşçilere ve madenlere yeni haklar getiren yeni iş güvenliği paketi Başbakan Davutoğlu tarafından açıklandı.
Paket neler içeriyor? Ne tür haklar getiriyor?
Paket, yeni haklar getiriyormuş gibi görünse de esasında kimi maddeler zaten mevcuttu. Ama uygulanmıyordu. Eski yasalara yeni yasalar eklendi ve düzenlemeler getirildi. Ancak bunlardan uygulanmadıktan sonra çok büyük bir anlam ifade etmez.
Pakette önemli olan denetimlerin altı ayda bir yapılacak olması ve yapılacak denetimlerin kameraya alınmasıdır. Bu iki nokta önemlidir. Çünkü Ermenek`te meydana gelen kazada birçok ihmal vardı. Eski maden ocağının altına girilmemesi gerektiği halde girilmişti. Kaza ancak meydana geldikten sonra uyanılıyor. Ama nafile.
İşçilere çip takılması, kaza meydana geldikten sonra faydalı olacak bir şeydir. En azından kaza geçiren işçinin yeri daha rahat tespit edilir. Ama meydana gelecek kazayı engellemez. Yine hayat sigortasının yapılması elbette ki önemlidir. İşçinin sakatlanması veya ölmesi durumunda faydalı olacak bir düzenlemedir. Ancak yine kazaları engellemez.
İşçinin mesleki eğitim alması çokça önemlidir. Çünkü bilinçsizce bir çalışma söz konusudur. İşçi, iş güvenliği konusunda bilinçsiz ya da duyarsız… Kendi haklarını bilmediği gibi, peşin alacağı paraya bakıyor. İnşaatlarda çalışan işçinin çoğu mevsimlik çalışan işçidir. Evine getireceği birkaç fazla kuruşun hesabını yapıyor. Bu yüzdende çoğunun sigortası bile yok. Hatta bazıları işverenin sigorta teklifine, “Bana sigorta için yatıracağın paranın yarısını ver yeter” diye karşılık veriyor. İşveren de sıkı bir denetim olmadığı zaman geçici, sigortasız işçi çalıştırabiliyor. Bu yüzden yasanın:
“Çok tehlikeli işlerde çalışan işçilere mesleki yeterlilik sertifikası alma zorunluluğu getirilecek. Mesleki eğitimlerde zorunlu iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilecek. Yapı denetim firmalarına iş sağlığı ve güvenliği konusunda sorumluluk yüklenecek. Şantiye şefine iş güvenliği uzmanı olma şartı getirilecek.” kısmı önemlidir.
Çok tehlikeli iş yerleri için ödül-ceza mekanizması getirilmesi, caydırıcı olsa da iş kazalarının önüne nisbi olarak geçebilir ve kazaları tamamen engellemez.
Standartlara uygun kişisel koruyucu donanım sağlamayan işletmelere idari para cezası uygulanacak. Denetimlerde hiçbir şey müfettişin takdir yetkisine bırakılmayacak. Belli şartlar sağlanmamış ise o işletme otomatikman durdurulacak. Bunlar caydırıcı olmakla beraber, “işverenin ölümlü iş kazasında kusurlu bulunması halinde 2 yıl boyunca kamu ihalelerinden men edilmesinin sağlanması” şeklindeki düzenleme kesinlikle caydırıcı değil. Düşünün ki Soma`da 301 işçinin canına mal olacak yetkili, iki yıl sonra tekrar ihale alabilecek.
Maden işletme ile diğer işletmeler arasındaki dokümanlar diğer kuruluşlar tarafından da takip edilecek. Maden işletme projeleri diğer kurumlarla elektronik ortamda paylaşılacak. Bu bir nebze şeffaflığı getirecektir.
Paket üç aşamalı uygulanacak. Bunlardan birincisi, süreç yönetimi, ikincisinin yasal süreç, üçüncüsü ise zihniyet değişimi ve eğitim olacak.
Üzerinde durulması gereken en önemli husus belki her şeyden fazla eğitim ve zihniyet değişimidir. Elbet denetleme ve cezalar caydırıcı olabilir. Ancak kesin çözüm için yeterli değildir. İççi ve işverenin iş güvenliğine inanması gerekir.
İşçilerin haklarını bilmesi, iş güvenliğinin sağlanmadığı işlerde çalışmamaları gerekir ki kazaların önüne geçilebilsin. İşverenlerin ise zihniyet değişimi ile beraber manevi bir bilince sahip olması gerekir.
Burada iki nokta çok önemlidir: İşçi-iş güvenliğinin sağlanmadığı iş yerlerinde işçiler çalışırsa denetimler de caydırıcı olmayabilir. İkincisi işveren iş güvenliğini sağlamadığı iş yerindeki kazalarda manevi bir sorumluluğun olmasına da inanmalıdır. Burada kast ettiğim işverende öncelikle Allah, Ahiret korkusu tam olmalıdır. Aksi takdirde yasa ve denetimlerden kaçacak bir yol her halükarda bulabilir.
Olumsuzluklarla beraber hükümetin iş kazalarına eğilmesi, yeni düzenlemeler getirmesi ve kazaları önleyici tedbirleri artırması, önemsenecek ve takdir edilecek bir durumdur.
Yeni kazaların yaşanmaması temennisi ile Allah`a emanet olun.