İslam Alimlerinden Hacı Bayram-ı Veli; Safevi Tarikatı büyüklerinden Hoca Alâaddin Ali Erdebili'nin öğrencilerinden olan Şeyh Hamid-i Veli'nin öğrencisi ve Bayramiyye Tarikatı'nın kurucusudur. Türbesi, Ankara'da Hacı Bayram Camii'nin bitişiğinde bulunmaktadır.
Hacı Bayram-ı Veli'nin Asıl isminin Numan bin Ahmed, lakabının 'Hacı Bayram' olduğunu belirten Tarihçi Yılmaz Akgül, "Ankara'mızın manevi mimarı, sonradan Hacı Bayram-ı Veli olarak anılacak olan Ahmet bin Numan 1352 yılında Zülfazıl, bugünkü adıyla Solfasol köyünde çiftçi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Ahmet Bin Numan ilim tahsiline Ankara'da Melike Hatun tarafından yaptırılan Kara Medresede başlamış olup zekası ile ilim basamaklarını hızla yükselerek aynı medresede müderris olmuştur." dedi.
"Asıl ismi Numan bin Ahmet olan Hacı Bayram-ı Veli'ye Bayram ismini Somuncu Baba vermiştir”
Bayram ismini Somuncu Baba'dan aldığını belirten Akgül, "Müderrisliğe devam ederken ruhunda duyduğu açlığa derman olması adına namını duyduğu Somuncu Baba olarak bilinen Hamidi Veliye Aksaray'a giderek intisap etmiştir. Şeyhi ile vuslatı bir Kurban Bayramı'na denk geldiği için hocası 'Bugün iki bayramı bir yaşıyoruz.' diyerek ona Bayram ismini vermiştir. O günden itibaren Bayram ismini alan Ahmet Bin Numan hocasıyla birlikte hac vazifesini de yerine getirmiştir. Hacı Bayram-ı Veli Hazretleri Şeyhi ve hocası Hamidi Veli yani Somuncu Baba ile birlikte şehir şehir dolaşarak irşad ve tebliğ vazifesini yerine getirmişlerdir. Birlikte gittikleri Bursa'da Ulu Camii'yi inşa etmişlerdir." bilgisini verdi.
"Sultanım size ve bana nasip olmasa da şu kundaktaki bebe ile yanımdaki köseye nasip olsa gerektir"
Hacı Bayram-ı Veli'nin 5 Osmanlı padişahını gördüğünü aktaran Akgül, "Hacı Bayram-ı Veli Orhan Gazi'den 2'nci Murat'a kadar 5 Osmanlı padişahı görmüştür. Yine rivayet olunur ki kendisini imtihan etmek için huzura davet eden 2'nci Murat'ın 'Hazret, fetih bize nail olacak mı?' sualine 'Sultanım size ve bana nasip olmasa da şu kundaktaki bebe ile yanımdaki köseye nasip olsa gerektir.' diyerek henüz küçük yaşta olan Fatih Sultan Mehmet ile talebesi olan Akşemseddin Hazretlerini işaret ettiği nakledilir. Bugün dahi Hacı Bayram-ı Veli Camii'nin duvarlarını Fetih Süresi süslemektedir. Hacı Bayram-ı Veli'ye büyük saygı duyan 2'nci Murat onun talebelerini sadece ilim ve irşad ile meşgul olmaları amacıyla askere almadığı gibi vergiden de muaf tutmuştur." ifadelerine yer verdi.
"Hacı Bayram-ı Veli talebeleriyle Ulus semtinin merkezinde bir dergah inşa etti"
Akgül, devamında, şunları aktardı:
"Talebeleri ile bugün Altındağ ilçesi sınırları içerisinde kalan Ulus semtinin merkezinde bir dergah inşasına başlayınca hemen yanı başında olan ve son halini roma döneminde alan Agustus Tapınağı'nın yıkılmasına müsaade etmeyerek günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır. Hacı Bayram Külliyesi Camii, çilehane, şadırvan, bedesten ve türbeden oluşmaktadır. Hacı Bayram-ı Veli daha sonra Bayramilik ya da Bayramiye olarak anılacak olan tarikatın kurucusudur. Mürşidi, Somuncu Baba olarak bilinen Hamidi Veli ve halifesi Fatih Sultan Mehmet'in hocası olan Akşemseddin'dir."
"Hacı Bayram-ı Veli 78 yaşında vefat etmiştir"
Akgül son olarak, "İlim, irşad ve tebliğ ile geçen ömrünü 78 yaşında 1430 yılında tamamlayarak kendi adı ile anılan bu caminin kıble tarafında bulunan türbeye defnedilmiştir. Özellikle Ramazan ayında ve kandil geceleri başta olmak üzere türbesi ve camisi Ankaralı hemşehrilerimiz tarafından yoğun ilgi görmekte olup şehir dışından gelen halkımızın uğrak yeri olmaktadır. Hacı Bayram-ı Veli Camii ve Türbesi genel olarak her 50 yılda bir tadilat ve tamirat görmekte olup en son halini 2013 yılında yapılan bakım ve onarım sonrası almıştır. 90'lı 2000'li yıllarda bu alan mezbelelik iken aslına uygun olarak restorasyona tabi tutularak 3 katlı bir çarşı, İslami kitabevleri ve vakıfların bulunduğu 7 gün 24 saat halkımızın ailecek ziyaret edebileceği bir mekan haline getirilmiştir." şeklinde belirtti. (İLKHA)