Aşkabat Ticaret ve Sanayi Odası Fuar Merkezi'ndeki, Ekonomik İşbirliğine Dair Hükümetlerarası Türk-Türkmen Komisyonu (HEK) Toplantısı'nın açılış konuşmasını yapan Oktay, sözlerine, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın selamlarını ileterek başladı.
Oktay, Hükümetlerarası Türk-Türkmen Komisyonu Toplantısı'nın 8 yıl aradan sonra tekrar gerçekleştiğini hatırlatarak, iki ülke arasında her geçen gün daha da sıklaşan temaslar sonucunda gerek kurumlar arası iş birliklerinde, gerek iş dünyası ortaklıklarında ciddi ivme kaydedildiğini aktardı.
HEK Toplantısı'nın, işbirliği olanaklarının değerlendirilmesi, iki ülke arasındaki ilişkilerin yasal altyapısını oluşturan anlaşmaların imzalanması ve takibi için çok önemli bir platform olduğunu belirten Oktay, Kovid-19 salgını nedeniyle teknik heyet toplantılarının yakın zamana kadar dijital ortamda devam ettiğini söyledi.
Oktay, gümrükten bankacılığa, ulaştırmadan eğitime, sanayiden kültüre, enerjiden şehirciliğe, tarımdan sağlığa her alanda ikili ilişkileri bir adım öteye taşıyacak eylem maddelerine imza atacaklarını kaydetti.
Eylem planında bulunan 72 maddede mutabakat sağlandığını belirten Oktay, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Ortak Gümrük Komisyonu kurulmasına ilişkin müzakerelere başlanması, Türkiye-Türkmenistan Ticaret ve Sanayi Odası Forumu'nun kurulması, bankacılık alanında işbirliği ve iletişimin güçlendirilmesi, iki ülke vatandaşlarının çalışma izinleri ile iş insanlarının vize-çalışma izin uygulamalarının uyumlaştırılması, ülkelerimiz arasında doğal gaz ve petrol alanlarında işbirliğinin geliştirilmesi ve ortak Ar-Ge projeleri için çağrı yayınlanması gibi eylemler öne çıkmaktadır."
"Ticaret hacmimiz, 2 milyar doları aştı”
Oktay, salgının etkisine rağmen, 2021 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacminin, bir önceki yıla kıyasla yüzde 41'lik artışla 2 milyar doları aştığını vurguladı.
Fuat Oktay, ticaret hacminde kaydedilen artışın, dengeli ve sürdürülebilir ticaret hedefine uygun olarak gerek ihracat gerek ithalatta kayda değer artışla sağlandığını görmenin memnuniyet verici olduğunu belirterek, "Salgının etkisini bertaraf etmeye başladığımız 2022 yılının ilk 5 ayında ise 2021 yılının aynı dönemi ile karşılaştırıldığında yine bir artış kaydedildiğini görüyoruz." dedi.
Bu durumun, salgın sonrası dönemde ikili ticari-ekonomik ilişkilerinin potansiyelini yansıtması açısından önem taşıdığının altını çizen Oktay, iki ülke cumhurbaşkanları tarafından belirlenen 5 milyar dolarlık ticaret hacmine, gayretli çalışmalar neticesinde kısa süre içinde ulaşacaklarını dile getirdi.
Oktay, bu çabaların desteklenmesine yönelik olarak, eylem planında, ticaret prosedürlerinin kolaylaştırılması konusunda da faaliyet yürütecek bir Çalışma Grubu'nun toplanmasına ilişkin plana yer verildiğini belirterek, şöyle devam etti:
"Gümrük İdarelerimiz arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi ve kurumsal bir altyapıya kavuşması için 'Ortak Gümrük Komitesi' kurulması önemli bir rol oynayacaktır. Eylem planında da yer verdiğimiz üzere, bu yıl sonuna kadar komitenin kurulması için karşılıklı gerekli adımları atalım. İkili ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesinde iki ülke iş insanlarını bir araya getiren etkinlikleri önemsiyoruz. Bu kapsamda, Türkmenistan'da Türk İhraç Ürünleri Fuarı'nı gerçekleştirmek istiyoruz. Fuara ülkemizden üst düzey katılım sağlanması için de gerekli girişimlerde bulunacağımı teyit ediyorum. Gelin, söz konusu fuarın her halükarda Aralık'ta gerçekleşmesi için gayret gösterelim."
"Türkmen gazını TANAP üzerinden Anadolu'ya taşıyabiliriz"
Enerji alanındaki işbirliğinin son zamanlarda gelişen enerji arz güvenliği belirsizlikleri ile daha da önem kazandığına değinen Oktay, "Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan işbirliği ile Türkmen gazının TANAP hattına aktarılarak Anadolu'ya taşınmasını gerçekleştirebiliriz." dedi.
Bu konuda Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, BOTAŞ ve Türkmengaz tarafından gerçekleştirilen görüşmelerin kısa vadede olumlu sonuçlar doğuracağına inandığını ifade eden Oktay, Cumhurbaşkanı Berdimuhamedov'un da bu projenin hayata geçirilebilecek bir proje olacağı yönündeki kanaatini aktardı.
Oktay, dostluk sahasında yer alan kaynakların geliştirilmesinde Türkiye'deki devlet şirketleri ile bu sahadaki yapılacak faaliyetlerde yer almaya hazır olduğunu belirterek, "Savunma sanayi, ülkemizin rekabetçi olduğu en önemli sektörlerden biridir. Bu alanda iki ülke arasında da elektronik sistemler, SİHA, gözetleyici simülatörü, Kirpi gibi pek çok proje başarılı bir şekilde tamamlandı. Yeni işbirliklerinin yolda olduğunu biliyor ve bunların sayılarını artırmak için her türlü desteği veriyoruz." ifadelerini kullandı.
"Memnuniyetle karşılıyoruz"
Ulaştırma alanında haziran ayı itibarıyla İran-Türkmen-Özbek güzergahında yabancı araçların transit geçişine izin verilmesini memnuniyetle karşıladıklarını aktaran Oktay, sürücülerin, Türkmen makamlarınca belirlenecek kuralları takip ederek transit geçiş sağlamalarının, Batı ile Orta Asya ülkeleri arasındaki ticareti canlandıracağını söyledi.
Oktay, Türkmenistan'ın sınır kapılarının komple taşıt trafiğine açılması, Ro-Ro ücretlerinin düşürülmesi, profesyonel sürücü vizelerinin daha düşük bedelle, 1 yıllık çok girişli ve makul kalış süresi sağlayan vize prosedürünün oluşturulması ve geçiş ücretlerinin karşılıklı olarak tamamen kaldırılmasının da buna katkı sağlayacağını ifade etti.
Fuat Oktay, "Bu yönde verilecek destek ülkelerimiz arasındaki ticaret hedeflerine ulaşmada önemli bir adım olacaktır. Türkmenistan'ın Dubai ve Kazan'dan tarifeli seferlere izin vermesi memnuniyet vericidir. Dünyanın buluşma noktası ve önemli bir merkez olan İstanbul Havalimanı'ndan da tarifeli uçuşlara en kısa sürede başlanmasını bekliyoruz. Havacılık Mutabakat Zaptı'nın da bir an önce imzalanmasını hep birlikte sağlayalım." değerlendirmesini yaptı.
Turizm alanında son yıllarda gelişen ilişkilerin gelecek vadettiğini dile getiren Oktay, şunları kaydetti:
"2010-2020 yılları arasındaki 10 yıllık dönemde Türkmenistan'dan ülkemize gelen turist sayısı yüzde 160 artmıştır. 2019 yılında yaklaşık 300 bin Türkmen turisti ağırladık. Türkiye ve Türkmenistan arasında turizm ve kültürel ilişkilerin gelişmesinin en önemli yollarından biri vizenin kaldırılmasıdır. Kültürel ilişkilerimiz açısından önemli bir diğer etkinlik 29 Eylül - 1 Ekim 2022 arası düzenlenecek Dünya Göçebe Oyunları'na Türkmenistan'dan sporcuların katılımından mutluluk duyacağız. Eğitim alanında Türkiye Maarif Vakfının Türkmenistan'da eğitim faaliyetlerine başlamasını sağlayacak bir mutabakat zaptının imzalanmasını önemli görüyor, bu konuda desteğinizi bekliyoruz."