Geçen hafta yasal sınır olan 12 aylık TÜFE ortalamasının üzerinde zam yapmak için Ankara ile temasa geçen AVM'ler, şimdi de 16 Kasım 2018'de yayınlanan Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı karara ilişkin Tebliğ'in 19. maddesini gerekçe göstererek yabancı ve yüzde 50 yabancı ortaklı Türk markalarına organize bir şekilde dövizle fatura kesmeye başladı.
Dünya'da yer alan habere göre, ülke genelinde organize bir şekilde hareket eden birçok AVM, yabancı ve yüzde 50 yabancı ortaklı Türk markalara dövizle fatura kesmeye başladı.
Sektör temsilcilerinden alınan bilgilere göre onlarca AVM'nin, ya günlük döviz kuru üzerinden fatura kestiği ya da ya da yasal sınır olan yıllık TÜFE ortalamasının üstünde ekstra zammı kabul edin diye baskı yaptığı öne sürülüyor. Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Altaş, dövizle kira kararının AVM'lerin kendilerinin aldığı bir karar olduğunu, ancak sadece birkaç AVM ile sınırlı bir uygulama olduğunu söyledi.
TÜRK MARKALARI DA MAĞDUR
Uygulamaya konu markalar arasında Beymen, Network, Koton, Ayaydın-Migrolio markaları, Watsons, Inditex markaları, Mango, Deichman gibi AVM'lerde 100'lerce şubesi bulunan onlarca marka yer alıyor. Markalar yanındaki komşusundan TL, kendilerinden ise döviz ile kira alınmasına tepki gösterdi. Bunun yatırımları negatif etkileyip, işsizliğe yol açacağını belirten sektör temsilcileri, en önemli negatif etkisinin ise enflasyonda görüleceğini belirtiyor. Zira üretici ile tüketici fiyatları arasındaki farkın 50 puanı aştığına dikkat çeken iş insanları, artan kira giderlerinin son ürün fiyatlarına yansıyacağını bunun da enflasyonist baskı oluşturacağını vurguluyor. Hali hazırda ÜFE ile TÜFE arasındaki fark 50 puanı aşarken Türkiye İstatistik Kurumu'nda yer alan bilgilere göre giyim ve ayakkabının enflasyon içindeki ağırlığı da yüzde 5,87 seviyesinde bulunuyor. Uygulama kapsamında yer almamasına rağmen yüzde 100 Türk sermayeli bazı markalara da sektörün en önemli oyuncuları arasında yer alan bazı AVM'lerin sözleşme sonrasını işaret ederek, "ya zammı kabul et ya da 2 sene sonra sözleşme bittiğinde biz de ona göre davranırız" yönünde baskı yaptığı öne sürülüyor.
"ADİL TİCARETE UYGUN DEĞİL"
Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, 2018'de getirilen kanunun yabancı ortaklı perakendecilere döviz ile kira faturası kesme yolunu açık bıraktığını hatırlattı.
Öncel, "Bu kararı 2018'den bu yana uygulamıyorlardı. Ancak yılbaşından beri AVM'ler 'ya yasal sınır olan yıllık TÜFE'nin üzerinde ekstra kira zam ya da döviz ile fatura konusunda baskı yapıyor. Bu anlamda fatura kesenler de var. Bu konuda üyelerimizden çok fazla şikayet alıyoruz. Küresel tedarik zincirinde yaşanan problemler nedeniyle çok yüksek maliyet artışları ile karşı karşıyayız. Bazı ürün gruplarında iş artık yönetilemez hale geldi. Tüm dünyada yaşanan yüksek enflasyon da bunu körüklüyor. Son dönemde artan vakalar tüketimi de kısıtlar hale geldi. Yaza kadar alışverişte kısıtlama da öngörüyoruz. Böyle bir dönemde bu kararı doğru bulmuyoruz. Bu çerçevede yabancı ortaklı ve yabancı markalardan da şikayetleri yoğun olarak almaktayız. Konuyla ilgili bakanlığa yazı yazdık. Adil ticaret vurgusunun da yoğun olarak yapıldığı bir dönemde bu davranışı çok adil bulmuyoruz" diye konuştu.