Kan-beyin bariyeri, beynin kılcal damarlarında, zararlı maddelerin beyne girmesini önleyen sıkıca paketlenmiş hücrelerden oluşur. Beyninizi yaralanmalardan ve hastalıklardan korurken, oksijen ve su gibi beyninizin ihtiyaç duyduğu maddeleri de içeri alır. Beyninizi sağlıklı tutmada önemli bir işlevi yerine getirirken, ilaçlar kan-beyin bariyerini geçemediğinde bazı beyin rahatsızlıklarının tedavisinde de zorluklara neden olabilir.
Anatomi
Endotel dokusu, vücudunuzdaki kan damarlarının iç kısmında bulunur. Genellikle bu endotel hücreleri, maddelerin kanınızdan diğer dokulara geçmesine izin vermek için gevşek aralıklarla yerleştirilmiştir. Ancak, beynin kılcal damarlarında, endotel hücreleri daha sıkı bağlanır ve bazı moleküllerin kandan beyne geçmesini engelleyen bir bariyer oluşturur. Astrositler ve diğer sinir hücreleri, endotel hücrelerinin bu kan-beyin bariyerini korumasına yardımcı olmak için beynin kan damarlarını da çevreler.
İşlev
Kan-beyin bariyeri, hangi moleküllerin kandan beyne geçebileceğini kontrol eden bir filtre görevi görür. Endotel hücreleri birbirine çok yakın konumlandığından, zararlı toksinlerin veya patojenlerin beyninize ulaşmasını engellerler.
Kan-beyin bariyeri birçok şeyi merkezi sinir sisteminin dışında tutarken geçirimsiz değildir. Oksijen gibi bazı temel moleküller kan-beyin bariyerini geçebilir. Kafein ve alkol gibi küçük moleküllü yağda çözünen maddeler de bariyerden geçebilir. Glikoz gibi diğer maddeler, bir taşıma proteinleri sistemi tarafından kandan beyne taşınabilir.
İlişkili Koşullar ve Sorunlar
Kan-beyin bariyeri genellikle yabancı veya toksik maddeleri merkezi sinir sisteminizden uzak tutmada etkilidir. Çoğu zaman bu iyi bir şeydir, ancak sinir sistemi için yeni ilaçlar geliştirirken sorun yaratabilir. Örneğin, beyin tümörlerinin tedavisindeki en büyük zorluklardan biri, kansere ulaşmak için kan-beyin bariyerini aşabilen bir ilaç yapmanın zor olabilmesidir. Bu sorun nedeniyle, araştırmacılar kan-beyin bariyerini aşmaya çalışmak için ilaç geliştiriyorlar.
Kan-beyin bariyeri bazen yaralanmalar ve enfeksiyonlarla da bozulabilir. Araştırmalar, felçlerin ve travmatik beyin hasarının endotel dokusuna zarar verebileceğini ve kan-beyin bariyerinin açılmasına neden olabileceğini gösteriyor. Araştırmacılar ayrıca, erken bilişsel bozukluk belirtileri olanlarda kan-beyin bariyerinin yıkıldığını bulmuşlardır. Bulgular, Alzheimer hastalığı ve bilişsel bozulmaya neden olan diğer durumlar için erken teşhis testlerine yol açmaya yardımcı olabilir.
Tedavi
Araştırmacılar, ilaçları kan-beyin bariyerini aşmanın yollarını geliştiriyorlar. Bir yöntem, ilaçların bariyeri geçmesine ve beyne ulaşmasına yardımcı olmak için endotel hücrelerindeki reseptörlere bağlanan antikorlarla ilaçların oluşturulacağı bir "taşıma sistemi" içerir.
Başka bir yöntem, kan-beyin bariyerinin bölümlerini geçici olarak açmak için bir ultrason kullanır. Hastalara dolaşım sistemine yayılan mikroskobik kabarcıklar enjekte edilir. Beyindeki baloncukları titreştirmek ve kan-beyin bariyerini geçici olarak açmak için ultrason kullanılır. Ancak bu yöntemle kan-beyin bariyerini açmanın etkisi halen araştırılmaktadır.
Kan-beyin bariyeri beyninizi sağlıklı tutmada önemli bir rol oynar. Kan-beyin bariyeri bozulduğunda nörolojik hastalıklara yol açabilir. Araştırmacılar, gerekli ilacı beyne uzun vadeli etkiler olmadan almak için kan-beyin bariyerini güvenli bir şekilde aşmanın yollarını geliştiriyorlar.
Kaynak: verywellhealth-com.