Türkiye'de ilk kez bir ceza infaz kurumunda oluşturulan ve pilot olarak uygulanan ünitede çocuklar, anneleriyle özel odalarda kalırken açık ve kapalı oyun alanları ile çok amaçlı salonlarda da yaşıtlarıyla birlikte eğitici, görsel ve sosyal faaliyetlere katılma olanağı buluyor.

Sincan Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda pilot olarak uygulanan proje kapsamında, kadın hükümlü ve tutuklular için yapılan ek binaya yaklaşık bir yıl önce anne-çocuk ünitesi inşa edildi.

Ünite, 5 bin 160 metrekarelik kapalı ve açık alanda, anne ve çocuklar için özel olarak tasarlanmış 6 bölümden oluşuyor. Her biri 20 metrekare alana sahip 48 özel odada anne ve çocuk yatağı, banyo, tuvalet, televizyon yer alıyor. Bu bölümlerde mutfak, çamaşır yıkama bölümü, kapalı ve açık çocuk oyun alanı, balkon ve ortak yaşam alanı bulunuyor.

Anne-çocuk ünitesinde ayrıca çocuklar için okul öncesi eğitim de alıyor. 300 metrekarelik bahçenin ve kreşin de bulunduğu kısımda çocuklar, uzman eğitmenler eşliğinde zihinsel, sosyal ve fiziksel becerilerinin geliştirilmeleri amacıyla çeşitli faaliyetler yapma imkanı buluyor. Çocuklar, annelerinden uzakta kalmadan okul öncesi eğitim alırken proje kapsamında ayrıca psikolog, çocuk gelişim uzmanı ve sosyal çalışmacılar eşliğinde anne ve çocuklarına yönelik çeşitli eğitimler veriliyor.

"Çocuğum çok güzel şartlar altında yetişiyor"

Ceza infaz kurumunda çocuğuyla beraber kalan hükümlü kadınlar B.K, F.S.Ç. ve N.A, anne-çocuk ünitesinin kendileri için çok güzel olduğunu söyledi.

Kendilerini ev ortamında hissettiklerini belirten 2 yaşında çocuk annesi B.K, "Biz cezamızı çekiyoruz ama çocuklarımız bunu çekmiyor burada. Ortak alanda, odalarımızda televizyonlarımız var. Koğuşumuzun bahçesinde küçük oyun bahçemiz var, kreş var. Çocuklar hiçbir şekilde sorun yaşamıyor. Çocuğum çok güzel şartlar altında yetişiyor. Bir anne olarak içim çok rahat. Adalet Bakanlığına çocuklarımıza böyle bir imkan sundukları için çok teşekkür ediyorum." dedi.

Ceza infaz kurumunda 4 yaşındaki çocuğu ile kalan bir diğer hükümlü F.S.Ç. ise çocukların kendilerini anne-çocuk ünitelerinde özgür hissettiğini belirterek, şunları söyledi:

"Burasının bizim için çok yararlı olduğunu düşünüyorum. Özellikle çocuklarımız kendilerini burada özgür hissediyorlar. Bizler çocuklarımız için daha mutluyuz. Çünkü kreş, oyuncaklar, burada yapılan projeler, koğuşumuzda yapılan etkinlikler, memurlarımızın bize yardımcı olması bizi çok mutlu ediyor. Çocuklarımız ceza infaz kurumunun diğer ortamlarına göre kendilerini özgür hissediyor. Bir otel gibi, ev gibi. Kurutma makinemiz, çamaşır makinemiz var. Şu anda çocuğum ceza çekiyor gibi diyemem, ev ortamındayız. Daha çok ev ortamını yansıtıyor burası. 3 yıldır burada yatmaktayım. 2 hafta sonra açık cezaevine çıkacağım. Ama çocuğum için burası daha uygun. Burada kalmayı tercih ediyorum."

6 aylık çocuk annesi hükümlü N.A. da "Devletimiz her şeyi karşılıyor, her şeyini getirdiler çocuğumun. Devletimizden, Adalet Bakanlığımızdan Allah razı olsun." diye konuştu.

"Devletin sağladığı bu imkanlarla olumsuz etkiler en aza indirilmiş vaziyette"

Sincan Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürü Çiğdem Demir, kurumda oluşturulan anne çocuk ünitesinin, çocukların annesiyle beraber kalması için oluşturulmuş özel bir model olduğunu söyledi.

Projenin Türkiye'de ilk kez Sincan Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda uygulandığını, diğer kurumlarda uygulanması için de çalışmaların devam ettiğini belirten Demir, "0-6 yaş dönemi, çocuğun gelişiminin en hızlı ve yoğun olduğu dönemdir. Bu dönemde çocuğun, olumlu uyarıcılar alması, bilişsel ve sosyal gelişimi için büyük bir önem arz ediyor. Bu alanda çocuklar akranlarıyla beraber vakit geçirdiğinde hem konuşma hem de iletişim becerileri artıyor, öz güvenleri gelişiyor ve sosyalleşiyorlar." dedi.

Ceza infaz kurumundaki düzenleme ile çocukların dışarıdaki akranlarıyla eşit fırsatı yakaladıklarını vurgulayan Demir, şöyle devam etti:

"Annesiyle beraber kalan çocuklar, dışarıdaki çocuklarla burada eşit imkanlara sahipler. Çocukların sağlıklı gelişimlerini görmek onları mutlu ediyor. Devletin sağladığı bu imkanlarla olumsuz etkiler en aza indirilmiş vaziyette. Bu nedenle annelerin çocukları için kaygıları azalıyor, çocukların geleceği açısından daha umutlu oluyorlar. Hem eğitici faaliyetlerimiz devam ediyor hem de diğer çocuklarla beraber olma fırsatı yakalıyorlar. Bu nedenle çocukların kişisel gelişimleri açısından diğer çocuklarla eşit fırsatı yakaladıklarına inanıyoruz."

Kurumda 9 yıldır görev yapan İnfaz ve Koruma Memuru Selma Işık da projeyle hayata geçirilen kurum modeliyle anne ve çocuğun tek başına kendi odası bulunmasının, daha kaliteli ve daha verimli zaman geçirmelerine katkı sağladığını belirtti. Projeyle annelerinin yanında kalan çocukların kendilerini cezaevinde değil de kendi evlerinde gibi hissettiklerini aktaran Işık, "Çocuklar oyun olanları sayesinde daha çok oyun oynama imkanı buluyor. Kreş ortamına çıkardığımız zaman aktivitelere katılan çocuklar daha sakin, paylaşımcı ve güzel iletişim kurabiliyor." diye konuştu.

Işık, bebek ve çocukların öz bakımlarıyla ilgili her türlü ihtiyaçlarının da karşılandığını belirterek, çocuklara sunulan imkanların kendilerini de mutlu ettiğini söyledi.

Proje Diyarbakır'da da uygulanacak

Proje kapsamında ceza infaz kurumunda çocuklarıyla kalan kadınlar için Diyarbakır Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda da anne-çocuk üniteleri bulunan model bir kurum inşa edilecek. 4 bin metrekare alan içine kurulacak iki katlı binada Sincan modelinde olduğu gibi 20 metrekarelik 8 odası bulunan 6 ünite yapılacak. Burada da ortak yaşam noktaları, çocuk oyun alanları, kreş, mutfak ve çamaşırhane bulunacak. Proje kapsamında kurumda kalan 3-6 yaş grubu çocuklara günlük yaşam ve eğitim programları oluşturulacak. Kurumda bulunan çocukların temas içerisinde olduğu tüm kadınlara yönelik bu çocukların karşı karşıya gelebileceği riskler, ihtiyaçlar ve çevresindeki yetişkinlerin dikkat etmesi gereken hususlar konusunda eğitim materyalleri geliştirilecek.

Tutuklu ve hükümlü kadınların talebiyle 0-6 yaş arasındaki çocukları yanlarında kalabiliyor

5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 65'inci maddesinde yer alan "Anaları hükümlü olup da dışarıda korumasına bırakılacak kimsesi bulunmayan sıfır-altı yaş grubundaki çocuklar analarının yanında kalabilirler" hükmü doğrultusunda 0-6 yaş grubu çocuklar annelerinin talebi halinde ceza infaz kurumlarında kalabiliyor. 0-6 yaş grubu çocuklar annelerinin infaz rejimlerine dahil olmayıp anneleriyle kuruma kabul edilebildiği gibi tutuklu veya hükümlü annenin talebi halinde daha sonra da kuruma kabul edilebiliyor. Bu süreçte de ceza infaz kurumlarında annesinin yanında kalan çocukların psikososyal gelişimlerinin desteklenmesi yönünde çalışmalar sürdürülüyor.

Çocukların zihinsel ve ruhsal gelişimleri, anaokulu ve kreşten faydalanma durumlarına yönelik iş ve işlemleri, dışarıdaki bakım verenleri ile ilişkileri, ceza infaz kurumlarındaki yaşantıları bu birimlerde görev yapan psikolog ve sosyal çalışmacılar tarafından yakından takip ediliyor. Hükümlü ve tutuklu annelerin ebeveynlik becerilerinin arttırılması, çocuklarının yaş gruplarına uygun davranış biçimleri geliştirebilmeleri gibi konularda da bireysel görüşmeler, grup çalışmaları, seminerler ve konferanslar gerçekleştiriliyor.

Çocuğun kurumda kalma yaş süresi dolmadan önce anneyle görüşülerek kurum dışında bakımını yürütebilecek bir yakınına ya da Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı korumasına verilmesine yönelik çalışmalar başlatılıyor.

Türkiye, süre bakımından en uzun birlikteliği sağlıyor

Avrupa ülkelerinde hükümlü veya tutuklu annelerin çocuklarıyla bir arada olmaları çeşitli koşullara göre değişirken, Türkiye süre bakımından en uzun birlikteliği sağlıyor.

İtalya'da Temel Güvenlik Cezaevlerinde annesiyle birlikte kalan çocuklar 6, diğer kurumlarda ise 3 yaşına kadar hükümlü ve tutuklu anneler ile birlikte kalabiliyor.

Hollanda'da tutukevi ve kapalı cezaevinde çocuklar annelerinin yanında sadece 9 ay bulunabiliyor. Bu süre, cezasının bitimine iki ay kalan hükümlü için kurum müdürünün inisiyatifiyle uzatılabiliyor. Açık ve yarı açık cezaevinde ise çocuklar 4 yaşına kadar annelerinin yanında bulunabiliyor.

Çocuklar, Romanya, İsveç, Bulgaristan, Macaristan, İrlanda ve Malta'da 1, Slovenya'da 2, Slovakya, Almanya, Yunanistan, Avusturya, Belçika, Polonya ve İspanya'da 3, Letonya ve Hollanda'da 4 yaşına kadar annelerinin yanında kalabiliyor. Portekiz ve Slovakya'da da velayet sahibinin izniyle 5 yaşa kadar olan çocuklar anneleri ile ceza infaz kurumunda bir arada barınabiliyor.