Kulak, Burun ve Boğaz Hastalıkları Uzmanı Dr. Mustafa Engin Çakmakçı, 20-26 Eylül Uluslararası İşitme Engelliler Haftası kapsamında yaptığı açıklamada, çocuklarda işitme kaybının 10 önemli sinyalini sıraladı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
Çakmakçı, çocukluk döneminde işitme kayıplarının geç fark edildiğinde gelişim geriliği sorunu olarak karşımıza çıkabildiğini, bu gelişim geriliğinin de akademik başarısızlığı ve sosyal olarak toplumda yer edinememesi sorununu beraberinde getirebildiğini belirtti.
Çakmakçı, "Bazen, yalnızca tek kulakta olan işitme kaybını anlamak zor olabiliyor. Oysa tek kulaktaki işitme kaybının bile çocuğun işitme yoluyla öğrenme kabiliyetini olumsuz etkileyebileceğini unutmamak gerekir. İşitme kayıplarının erken fark edilmesi, tanınması ve çözüm üretilmesi sayesinde bebek ve çocukların engelli birey olmaktan çıkarılıp yaşamını sağlıklı şekilde sürdürmesi sağlanabilir." dedi.
Çakmakçı "Gelişimsel bozuklukların yanı sıra sonradan kazanılmış işitme kayıpları da olabiliyor. Yenidoğan sarılığı, prematüre doğum, geniz eti büyüklüğü, alerji, sık sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmek, orta kulakta sıvı birikimi, enfeksiyonlar, travmalar, ilaçlar ve yüksek gürültüye maruz kalmak işitme sorunlarına yol açabiliyor. Tanı konulmamış doğumsal veya çocukluk çağında gelişen işitme kayıpları çocuğun dil, sosyal, duygusal, bilişsel ve akademik gelişimini, dolayısıyla yaşam kalitesini olumsuz olarak etkiliyor." ifadelerini kullandı.
Bebeklerde işitme kaybının en yaygın görülen nedeninin gelişimsel (doğumsal) bozukluk olduğunu belirten Çakmakçı, erken tanının her yaşta önemli olduğunu vurgulayarak, "İşitme kaybı tanısının doğumdan sonraki ilk 6-9 ay içerisinde konması ve erken cihaz ile eğitim sağlanması durumunda bu çocukların dil ve konuşma gelişimleri normal ya da normale yakın duruma getirilebilir." diye konuştu.
Öğretmenin farkındalığı çok önemli
Özellikle bebeklerde işitme kaybının ilk altı ay içerisinde fark edilmesi ve erken tedavi durumunda çocukların dil gelişimleri normal ya da normale yakın duruma getirilebildiğini söyleyen Çakmakçı, Türkiye'de işitme kaybının araştırılmasının her yeni doğan bebekte yapıldığını kaydetti.
Çakmakçı "Tarama programında işitme kaybı ortaya çıkmayan bebekte ve çocukluk döneminde işitme kaybının erken fark edilmesinde anne ve babaların, yuva ve ilkokul öğretmenlerinin ve çocukla ilgilenen her bireyin farkındalığı büyük önem taşımaktadır." dedi.
Konuşma gelişimi işitme hakkında önemli bir gösterge
Bebek ve çocuklarda konuşma gelişiminin, işitmenin sağlıklı olmasına bağlı olduğunu belirten Çakmakçı şöyle konuştu:
Konuşma gelişimi işitme hakkında önemli fikirler verir. Her çocuk benzersiz olsa da, bebeklerde ve çocuklarda iletişim gelişiminin genel aşamaları vardır: Örneğin; ilk 3 aya kadar bebek ani ve yüksek seslerde irkilir, tanıdık sesleri duyduğunda sakinleşir. 3-6 ay arasında; ismi söylendiğinde veya ortamda bir ses varlığında sizi görmese de başını çevirir, kendi kendine mırıldanma şeklinde sesler çıkarır. 6-9 ay arasında; adı söylendiğinde tepki verir ve başını sesin yönüne çevirir. Anne, baba, hayır, bay bay gibi basit sözcükleri kavrayabilir. 10. ayda; bebekçe sesler, tek tek heceli sesler çıkarabilir ve konuşma benzeri seslere dönüşür. 12. ayda birkaç sözcük söyleyebilmelidir. 12-18 ay arasında; basit kelimeleri ve sesleri tekrarlar. Tanıdık nesneleri işaret etmeye çalışır, basit talimatları anlar, tanıdık hayvan seslerini taklit edebilir. Yedi veya daha fazla kelime kullanabilir. 18 aylık çocuğun konuşmasının yüzde 25’i anlaşılabilir olmalıdır. 18-24 ay arasında; basit cümleleri anlar, komutla tanıdık nesneleri alır ve vücudun çeşitli kısımlarını gösterir. 20 ila 50 sözcüklük konuşulan kelime hazinesine sahip olur ve kısa cümleleri kullanır. 2-3 yaş arasında; 50-250 sözcük ile konuştuğu kelime hazinesine sahiptir. Basit iki sözcük içeren cümleler kullanır. Konuştuklarının çoğu, her gün çocukla birlikte olmayan yetişkinler tarafından yüzde 50-75'i anlaşılır olmalıdır. Dudak hareketlerini görmeden, söylendiğinde vücudun bazı kısımlarını işaret eder. 3 yaşından itibaren, hemen hemen her şeyi tek kelimeyle adlandırır. Sizinle veya oyuncaklarla sohbet eder. 450 kelimelik bir kelime dağarcığa sahiptir. 4 veya 5 kelimelik cümleler kurar, konuşmaları takip eder. Çocuğun konuşmasının yüzde 75 ila yüzde 100'ü anlaşılır olmalıdır. 3- 5 yaş arasında; günlük olarak isteklerini anlatır, duyguları yansıtır, bilgi verir ve sorular sorar. Okul öncesi yaştaki bir çocuk söylenenlerin neredeyse tümünü anlar. Sözcük hazinesi 1000 ila 2000 sözcüğe ulaşır. Karmaşık ve anlamlı cümleler kurar. Tüm konuşma net ve anlaşılabilir olmalıdır.
İşitme kaybının 10 sinyali
Çakmakçı, işitme kaybının 10 sinyalini şöyle sıraladı:
"Çocuğunuz seslere yanıt ve tepki vermiyorsa.
Konuşması geç ve konuşma gelişimi yaşına göre gerideyse.
Görüş alanı dışında konuşan kişileri ve sesleri fark etmiyorsa.
Televizyon veya benzeri ortamlarda sesleri herkesten fazla açarak izliyorsa.
Düşük, orta veya yüksek seslere anormal tepki veriyorsa .
Tekrarlaması istendiğinde, sesleri karıştırıyor veya yanlış telaffuz ediyorsa.
İsmi söylendiğinde ve seslenildiğinde cevap ve tepki vermiyor, dönüp bakmıyorsa .
Dikkatsiz görünüyor, okul çağında ise sınıfta derse katılımı az, öğrenmesi geri ve başarı düzeyinin düşük olduğunu düşünüyorsanız.
Dil gelişiminde bozulma ve gerileme gözlüyorsanız.
Telefondaki konuşma veya soruları yanıtsız bırakıyorsa.
İşitme kaybının nedenleri
Çakmakçı, çocukluk döneminde işitme kaybının 10 önemli nedenini ise şöyle sıraladı:
"Doğumsal (genetik) iç kulak gelişim bozuklukları
Baş ve yüzün yapısal anomalileri
Prematüre (erken) doğum
Yenidoğan sarılığı
Kulak enfeksiyonları
Yüksek ateşli hastalıklar, menenjit
Düşme ve kazalara bağlı kafa travması
İç kulağa zararlı bazı ilaçların kullanılması
Yüksek gürültüye maruz kalma
Annenin gebelik döneminde geçirdiği ateşli hastalıklar." (İLKHA)