Geçmiş Taliban yönetimi sonrası durum maalesef Afganistan açısından ve bölge halkları açısından çok daha vahim olduğunu belirten Babacan şu değerlendirmeyi yaptı;

"1996-2001 yılları arası Taliban'ın Afganistan yönetim macerası ve serüveni ne yönetsel bakımından ve kaynakların verimli efektif kullanım bakımından Afganistan'ı çok ileri taşınmayan bir manzara arz ediyordu bu gerçeği kabullenmek ve bu gerçeğin altını özellikle başlangıçta çizmek lazım sonrası daha mı iyi oldu sonrası maalesef Afganistan açısından ve bölge halkları açısından çok daha vahim oldu El kaide bahanesi üretilerek Amerika işgaline uğramış son tahlilde ekonomisine 'çökülen' doğal sermeyesini doğal kaynaklarını kendi amaçları için kullanan insanların ne duruma düştüğü ile çokta ilgilenmeyen ve maalesef geride çok büyük yıkımlar, çok büyük trajediler bırakan bir Amerikan işgali ile dolu yirmi yılı geride bıraktık bu yirmi yıl içerisinde Amerikan ile doğrudan işbirliği yapan Afganistan içindeki işbirlikçiler, beraberinde bunu belki farklı boyutlarıyla farklı batı ülkelerinin bir maalesef pasta kapma mücadelesi olarak değerlendikleri bir ülke manzarası beraberinde olayın narkotik tarafı ile alakalı dünya uyuşturucu ticareti ile alakalı ve üretim merkezi ile alakalı bir boyutu da barındıran bir ülke gördük ve bu arada işte evet ekonomik bakımdan niceliksel olarak hacim itibariyle büyüdüğünü görüyoruz fakat bu büyümenin hemen tamamını dış ticaret açığının finansmanının veyahut kamu yatırımlarının bunların tamamının dış yardımlar üzerinden döndüğü yani esasen fiilen de facto olarak Amerikan kontrolünde bir ülke Amerikan kontrolünde bir ekonomi ve Amerikan kontrolünde siyasal manzaraya sahip olan bir Afganistan" dedi.

'Gelinen noktada Taliban 20 yıl sonra devraldıktan sonra bazı sinyaller veriyor bu sinyallere ilişkin bir şey demenin erken olacağı kanaatindeyim' diyen Babacan şunları söyledi:

"Taliban'ın kabulü ile ilgili iç toplum Afganistan'la Afganistan siyaseti ile Afganistan toplumuyla verdiği mesajlar da enteresan mesajlar var ne var mesela bir tanesi peştun ağırlıklı olan bir yapıdan belki Farklı etnik sitelere ait olan farklı gruplara sosyoloji gruplara ve etnik gruplara ait olan başka unsurlarında bünyesine katılabileceğini deklare eden hatta hatta buna dair birtakım önemli sembolik isimlerinde bizatihi Taliban'a dahil olduğu veya biat ettiğini görüyoruz şimdi bu enteresan bir gelişme Taliban açısından ikincisi ne eski devlet görevlileri Amerikan işbirlikçileri olarak bilinen eski devlet görevlilerinin affedilmesi suça ve yolsuzluğa bulaşmamak kaydıyla affedilmesine Hatta onlarla beraber çalışılması noktasındaki açıklamasını keza çok enteresan şiilere dönük Afgan halkı içerisindeki şii nüfusa dönük verdiği pozitif mesajlar ki teopolitik olarak yani Ortak noktada buluşabilmesi söz konusu değil normal şartlarda bu ayrı bir şey ve bir kapsayıcı hükümetin kurulup kurulamayacağına ilişkin Amerikan işbirlikçisi olarak bilinen karzai tarzı figürlerinde veyahut Sovyet işgalinden bu yana özellikle İçerdeki İslami oluşumların önderliğini yapan bir takım isimlerle dahi görüşülmeye varıncaya dek ve bu geçişin daha barışçıl daha demokratik yollarla daha sağlıklı bir zeminde işletilmesine dönük bir takım hamleler yapıyor Taliban Tabii bu hamlelerin acaba politik bir stratejiden mi ibaret olduğu yoksa gerçekten buna dair bir yeni bir daha kapsayıcı daha kuşatıcı daha çoğulcu bir siyasal manzara içerisinde mi Afganistan'a uyanacağımız sorusu ile ilgili ben henüz erken olduğu kanaatindeyim Çünkü son tahlilde bu uzlaşı dediğimiz mesele hiçbir ülke için yani işte bugün Tunus için aynı şeyleri konuşuyoruz ya da Libya ile alakalı benzer meselelerden bahsediyoruz bu geçiş süreçleri oldukça sancılıdır oldukça sıkıntılıdır."

"Bir yanıyla Amerikan emperyalizmi Evet ama bir yanıyla da bölgede bir takım farklı emperyal güdüleri olan Çin gibi Rusya Gibi Hindistan Gibi ki Hindistan ile İngiltere'yi birlikte düşünmek gerekiyor" ifadesinde bulunan Babacan şunları aktardı:

"Bu takım ülkelerin acaba nasıl çıkarları var ve Taliban ile nasıl bir angajman içerisindeler nasıl bir angajmanı daha da derinleştirecekler veya daha da çeşitlendirecekler sorusunu da ister istemez akıllara getiriyor. Dolayısı ile Benim kuşkularım var onu söyleyeyim ama Umudumuz tabii başka yani Umudumuz ya Taliban yönetimi veyahut Taliban'ın ağırlıkta olduğu bir kapsayıcı yeni bir hükümet farklı grupların Farklı etnik ve farklı ideolojik guruplarında içinde olabileceği daha kapsayıcı bir Afganistan hükümeti milli bir hükümeti kurulması Ama bu süreç zehirlenir mi bu süreç bence zehirlenmeye şu an şu andaki görünen Afganistan manzarası için söylüyorum bu süre zehirlenmeye biraz açık duruyor Sinir uçları açık görünüyor dolayısıyla Taliban'ın değişip değişmediği konusu ile alakalı çok erken fakat ben yani çok kolay olmadığı kanaatindeyim onu söyleyeyim" ifadesinde bulundu.

Afganistan ile alakalı üç temel senaryondan bahseden Babacan şunları aktardı:

"Afganistan ile alakalı bence üç temel senaryodan bahsedebiliriz birinci senaryomuz Amerika'nın bir şekilde ardında yani her zaman yaptığı gibi Aslında 19. yıldan bu yana Büyük Britanya İmparatorluğu'nun geleneğini devam ettiren bir çizgi bu arkasında büyük bir kaos bırakarak ki an itibari ile bu kaos manzarasının da çeşitli unsurlarını görüyoruz gerek askeri manada gerek sosyolojik kırılmalar manasında gerek terör manasında arkasında büyük bir kaos bırakarak bir anlamda da bölge ülkelerinin bir jeopolitik mücadeleye girişeceği bir kaotik manzaraya tanık olabiliriz.

"Bir takım farklı sosyolojik grupların içinde olacağı daha kapsayıcı bir barışçıl geçiş"

2. senaryomuz daha iyimser olan biraz evvel söylemiş olduğum benim de umut ettiğim fakat ne kadar gerçekçi olduğundan emin olmadığım demokratik bir barış sürecinin ve uzlaşı hükümetinin içerisinde sürecek bir barış geçiş sürecinin tamamlanabilmesi işte burada eski Kabil hükümetinin yahut farklı lokal grupların farklı etnik grupların artı tabii ki Taliban'ın ve belki de Kuzey tarafındaki birtakım önemli isimlerin öncülüğünü ettiği bir takım farklı sosyolojik grupların içinde olacağı daha kapsayıcı bir barışçıl geçiş bu iyimser senaryo ne kadar gerçekçi emin değilim bundan.

 

3. senaryomuz ise biraz daha yakın olduğumuz Bence senaryo yani bir tarafıyla Kuzey tarafından gelen direnişi de hesaba Katarak ve artı bir takım güçlerin dış güçlerin de bunu Pekala Manipüle etme konusunda da oldukça iştiyaklı davranacaklarını öngörerek aynı zamanda da Afganistan'ın içerisinde Amerika'nın bıraktığı veya Amerika'nın 20 yıllık işgali içerisinde bizatihi kollayıp organize ettiği bir terör yapılanmaları bir terör grupları terör örgütleri ile savaş lortları arasında salınım yapan bir vekalet savaşları bir vekalet güçlerine Tanık olabileceğimiz bir Afganistan manzarası olabilir Dolayısıyla bunların her bir tanesini değerlendirmek lazım Biz şu an an itibarıyla 2 den ziyade biraz 1 ile 3 arasında gidip geldiğimiz kanaatindeyim

"Bu işin yürütülmesi ile ilgili bazı soru işaretlerini barındıracak olayın küresel güçler tarafı emperyal güçler tarafı peki bize ne söylüyor"

Çin malumunuz Taliban'la epey zamandan beri özelde Ticaret ve yatırım işbirliği perspektifi geliştirmiş durumda ki zaten en üst düzeyden biliyorsunuz Taliban'la hayli zamandır görüşüyor yakın zamanda da bunun fotoğrafı verildi Rusya'dan gelen işaretler böyle Amerika'nın Ben oldukça ikircikli bir pozisyona sahibi olduğunu düşünüyorum ve son tahlilde de Avrupa Birliği tarafına bakmanız gerekir Avrupa Birliği ne var bir yandan Von Der Leyen katiyen Taliban’ın uluslar arası anlamda tanınmasının Avrupa Birliği açısından söz konusu olmayacağını söylerken henüz iki gün evvel Borrell yani pekala çeşitli noktalarda kim gelirse gelsin Afganistan’ın yeni hükümetinin başına görüşülebileceğini burada insani göçün ve insani bir takım dramların engellenmesi gibi bir makyaj kullanıyor Avrupa söylemi ama burada pekala biz biliyoruz ki çok büyük trilyon dolara sahip olan bir rezerv meselesi var Afganistan'da Pekala bundan bir pay kapmak için Avrupa’nın da pekala Bu masada olabileceğini düşünmek lazım.

"Amerika bir yandan büsbütün Afganistan'dan çekileceğini düşünmek tamamen orada artık var olmayacağını düşünmek ve sahayı bir bakıma başka emperyal güçlere tamamen terk edeceğinin düşünmek de bence biraz saflık olur."

Amerika boyutunu dediğim gibi ayrı konuşmak lazım Ben Amerika çok emin değilim Amerika evet uzunca bir zamandan beri yeni bir takım cephe açmanın ve savaş yüklenmenin maliyetleri ile alakalı bir iç hesaplaşmaya girmiş durumda dolayısıyla da çekilmek kendisi ve kendi zaruretleri ve kendi çıkarları açısından daha makul duruyor yani bu konuda herhangi bir şeyim yok bunu istiyor fakat bunu çekilmeyi gerçek manada nasıl yaptığı ve arkasında nasıl bir takım angajmanlar ve ilişkiler ağı bırakarak çekildiği büsbütün gerçekten Afganistan'ın ki işte tarihsel olarak biz biliriz ki Afganistan Asya'nın ve pasifiğin eşiği olarak bilinir Soğuk Savaş sonrası strateji metinleri hep böyle yazmıştır Afganistan’ı dolayısıyla bir yandan pasifiğe çok büyük yatırım yaparken Amerika bir yandan büsbütün Afganistan'dan çekileceğini düşünmek tamamen orada artık var olmayacağını düşünmek ve sahayı bir bakıma başka emperyal güçlere tamamen terk edeceğinin düşünmek de bence biraz saflık olur buradan şunu kastetmiyorum her şeyi kurgulayan baştan aşağı tanzim eden bir Amerikalı manzarası sunmak için söylemiyorum bunu sadece şu Amerika evet çok büyük açmazlar ve çok büyük yanlışlar içerisinde çok büyük maliyetler yıllarca üstlenmek durumunda hisseti kendisini Şimdi artık bunu kaldıramayacağını biliyor fakat bunu kaldıramayacağını bilirken beraberinde acaba Tıpkı Irak'ta yaptığı gibi tıpkı Suriye'de yaptığı gibi Afganistan’da da bir takım lokal güçlere bir takım terör bahanesi ve terör makyajı üzerinden üreteceği bazı yapılanmalara mı bu işi havale ederek ayrılıyor sorusunu da bence sormamız lazım"