Para ikamesi olarak da adlandırılan dolarizasyon, çeşitli nedenlere bağlı olarak yerel para birimi yerine yabancı bir para biriminin benimsenmesidir.
Genellikle zayıf hükümet ve istikrarsız ekonomi ortamına sahip ülkelerde söz konusu olmaktadır.
DOLARİZASYON TÜRLERİ
Tam dolarizasyon kendi ulusal parasını tamamen terk edip yabancı bir para birimi kullanması durumudur.
Bir ülkede enflasyon yükselmişse o ülkenin ulusal para birimi değerini kaybeder. Enflasyonu engellemek ve korunmak amacıyla daha sağlam ve güvenilir yabancı para birimlerine talep artar ve tercih edilir. Bu durumda kısmi dolarizasyon yaşanır.
Ulusal para dışında bir yabancı para biriminin o ülke tarafından resmi olarak kabul edilmiş olması, yarı resmi dolarizasyondur.
Ülkede ki finansal sisteme güvensizlik ve enflasyon yüzünden kişi ve kurumlar varlık ve borçlarını yabancı para cinsinden tutmaya başlaması durumunda ise Finansal Dolarizasyon gerçekleşmektedir.
DOLARİZASYONUN ETKİLERİ
Ticaretini yabancı para birimi ile yapan bir ülkenin döviz kuru yüksek ise işlem maliyetleri yükselmektedir. Tam dolarizasyon bu işlem maliyetlerini minimize eder ve ortadan kaldırır.
Ülkenin yabancı ülkelerden kredi almasının maliyeti düşmekte ve bu sayede yatırımlar ve büyüme artmaktadır.
Ekonomide iç ve dışsal şoklar karşısında döviz kurunun etkisini ortadan kaldırır. Merkez Bankası’nın faiz ve para arzı kontrolünü yok eder.
TERS DOLARİZASYON
Bireysel ve kurumsal yatırımcıların işlem, tasarruf ve değer ölçüsü olarak yerel para birimi yerine dolar gibi yabancı para birimlerini tercih yoğunluğunun azalma süreci ters dolarizasyon olarak nitelenir.
Dolarizasyonun azalması anlamına gelen ters dolarizasyon süreci ters para ikamesi olarak da tanımlanabilir.
DOLARİZE OLMUŞ ÜLKELER
Dolar: Virgin Adalar, Ekvador, Panama, Turks ve Caicos Adaları vs.
Euro: Kosova, Andorra, San Marino, Karadağ, Cebelitarık, Karadağ
Ruble: Abhazya, Güney Osetya
Türk Lirası: KKTC