Üst düzey AB yetkilileri, AstraZeneca'nın Kovid-19 aşısı tedarikinde kesintiye gideceğini açıklamasının ardından AB ülkelerinden aşı ihracatına sınırlama getirecek bir mekanizmanın yarın başlatılacağını açıkladı.
Buna göre, AB ile Kovid-19 aşısı ön alım anlaşması bulunan firmaların AB ülkelerindeki tesislerinde üretilen aşılar diğer ülkelere izinsiz satılamayacak.
İzin alınması için söz konusu şirketin bu aşamada yılın ilk çeyreğinde AB'ye sağlamayı taahhüt ettiği miktardaki aşıyı iletmesi gerekecek.
İlaç firmaları, aşılarını AB dışındaki bir ülkeye ihraç etmek istediklerinde miktar ve gidecek ülkeyi içeren bir form doldurup tesisin bulunduğu ülkenin gümrük kurumuna gönderecek.
Bu kurum aşı ihracatına izin verilip verilmeyeceği konusunda AB Komisyonu'na danışacak. Komisyon, şirketin aşı sözleşmelerinden kaynaklanan miktardaki üretimi sağlayıp sağlamadığına bakacak ve ilgili ülke gümrük kurumuna bilgi verecek.
Söz konusu izin süreci başvurunun ardından 24 saat içinde tamamlanacak.
Mekanizma şimdilik 2021'in ilk çeyreği için uygulanacak. Gerekli görülmesi halinde mekanizmanın kapsamı aşı üretimindeki ham maddeleri içerecek biçimde genişletilebilecek veya süresi uzatılabilecek.
AB aşı anlaşmaları
AB, opsiyonlar dahil olmak üzere BioNTech-Pfizer ile 600 milyon, AstraZeneca ile 400 milyon, Sanofi-GSK ile 300 milyon, Johnson and Johnson şirketiyle 400 milyon, CureVac ile 405 milyon, Moderna ile 160 milyon doz aşı almak için sözleşme imzaladı ancak AB ülkelerinde aşılamaların yavaş ilerlediği eleştirileri yapılıyor.
Komisyon, geçen hafta üye ülkelerindeki yetişkin nüfusun yüzde 70'inin 1 Haziran'a kadar aşılanması hedefi koymuştu. Aşı teslimatlarında yaşanacak gecikmeler sonucunda hedefin yakalanamaması ihtimali yüksek görünüyor.
AB ile AstraZeneca anlaşmazlığı
Oxford Üniversitesi'nin İngiliz-İsveç ilaç firması AstraZeneca ile geliştirdiği aşı onayı için Avrupa İlaç Ajansı'na (EMA) başvuru yapılmıştı. Aşının AB onayının bu hafta çıkması bekleniyordu.
AstraZeneca ile AB arasında 400 milyon doz aşı için sözleşme geçen yaz imzalanmıştı. Aşının geliştirme sürecini hızlandırmak amacıyla AB'nin 336 milyon avro ön finansman sağladığı açıklanmıştı.
Aşının bu hafta verilmesi beklenen onayından sonra AB içinde dağıtılması bekleniyordu. Ancak AstraZeneca'nın hafta başında AB'ye yılın ilk çeyreği için tedariki yüzde 60 eksik yapacağı açıklandı.
AB tarafı ise kesintinin daha fazla olacağını belirtiyor. AB'nin 100 milyon doz beklerken bunun dörtte birini alabileceği ifade ediliyor.
AB, İngiliz-İsveç şirketi AstraZeneca'nın eksik teslimatına tepki göstererek AstraZeneca'nın yükümlülüklerine uymasını istiyor. Şirket ise tedarik konusunda sözleşmede "en üst seviyede çaba gösterilmesi" yönünde bir madde bulunduğunu ve tedarik için en üst çabayı gösterdiğini savunuyor.
AstraZeneca'nın AB içindeki fabrikalarda üretimin az olması nedeniyle birlik ülkelerine beklenenden az aşı dozu göndereceği haberleri üzerine AB yetkilileri, İngiltere'de bulunan ve üretimin fazla olduğu AstraZeneca fabrikalarından aşı gönderilmesini talep ediyor.