Mehmet Sait Çelik
Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, pandemi sürecinin ekonomiye yansımasını tüm boyutlarıyla İlke Haber Ajansına (İLKHA) değerlendirdi. Pandemi sürecinde ölüm ve vaka sayısını azaltmak amacıyla uygulanan önleyici politikalar, beraberinde ekonomik maliyetleri de getiriyor. Salgın sürecinde uygulanan kapatma politikaları birçok ülkede olduğu gibi Türkiye'de de ekonomiyi durma noktasına getirdi. Ekonominin tüm boyutlarıyla ilgili değerlendirmelerde bulunan TESK Genel Başkanı Palandöken'e yöneltilen sorular verdiği cevaplar şöyle;
OKULLARIN KAPANMASI ONLARCA ESNAF SEKTÖRÜNÜ OLUMSUZ ETKİLEDİ
Koronavirüs nedeniyle yüz yüze eğitimin kısmen yapılması, önlisans, lisans ve lisanüstü eğitimin online olarak devam etmemesi başta esnaf olmak üzere piyasayı nasıl etkiledi, bunun Türkiye’ye maliyeti ne oldu?
Önlisans, lisans ve lisansüstü eğitimlerin uzaktan eğitim kararı, zaten mart ayında tüm okulların kapanması kararından sonra büyük oranda kazancı düşen esnafımız için olumsuz bir gelişme oldu. Bakkalından ikinci el eşya alıcı-satıcısına, apart sahibinden kafe-restoran sahibine, kuaföründen berberine, taksicisinden dolmuşçusuna onlarca esnaf sektörünü olumsuz etkileyen bu durumun, ekonomiye de doğrudan yansıması tabii ki oldu. Örgün eğitimde olan lisans ve önlisans olmak üzere 3,3 milyon öğrencinin aylık 2 bin lira harcadığı varsayıldığında esnafın aylık kaybı 6,6 milyar TL. Kazancı düşen esnaf da ihtiyaçlarını, kirasını, primlerini, yenileme işlemlerini gibi birçok harcamasını otomatik olarak yapamadı. Dolayısıyla esnafın kazanamaması zincirleme olarak, piyasadaki durgunluğa, nakit akışının aksamasına neden oluyor.
BİRÇOK DESTEK SAĞLANDI FAKAT YETERLİ DEĞİL
Sizce esnaf ve üreticilerin sorunlarının çözümü için devletin neler yapması gerekiyor, TESK olarak bu konuda ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz?
Zor durumda olan esnafın öncelikli beklentisi nakit desteği. Pandemi sürecinde kısa çalışma ödeneği, kredi imkanları gibi birçok destek sağlandı fakat yeterli değil. Sorunların çözümü için ticari akaryakıt, kira ve faturalarda esnafa özel indirim, sigorta primlerinde erteleme, karşılıksız nakit desteği gibi desteklerin de yapılması gerekiyor. TESK olarak biz de 415 meslek kolunda 2 milyonun üzerindeki esnafımızın tüm sorunları ile yakından ilgileniyor, gerekli görüşmeleri sağlıyor, talepler ve çözümler üzerine ilgili bakanlıklarımız ve Sayın Cumhurbaşkanımız ile görüş alışverişinde bulunuyoruz.
DÖVİZDEKİ YÜKSELİŞ ESNAFI OLUMSUZ ETKİLİYOR
Döviz ve altındaki yükseliş Türkiye’de en çok hangi sektörleri olumsuz anlamda etkiliyor? Olumlu yanları var mı? Döviz ve altın ile ilgili yılsonu ve 2021 beklentiniz nedir?
Döviz ve altındaki yükselişin etkilemediği hiçbir esnaf kolumuz yok. Terzi esnafının iğnesinden berber esnafının tarağına kadar her sektörü olumsuz etkiliyor. İthalatta olumsuz, ihracat yapan esnafta olumlu bir gelişme gibi görülse de ithalatın bu kadar çok kalemde yapıldığı göz önünde bulunduğunda aslında yükselişin kimseye yararının dokunmadığını söylemek daha doğru olur. Doğru adımlar atıldığında, esnafa yeterli destek sağlandığında 2021 beklentimiz 2020’ye göre olumlu.
Suudi Arabistan’ın Türkiye mallarını boykot kararını nasıl değerlendiriyorsunuz? Bunun Türkiye’ye ve iş dünyasına maliyeti ne olur?
Esnaf ve tüccarlarımızın tamamı Suudi Arabistan’ın bu tutumu kınıyor, maruz bıraktıkları ayrımcı muameleler nedeniyle derin üzüntü duyuyor. Ülkeler arasında ticareti engellemeye yönelik bu tarz uygulamalar, açıklamalar yalnızca ülkemize değil Suudi Arabistan ekonomisine de zarar verir.
ESNAFLARIMIZ SGK PRİMİ, ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ, KİRA GİBİ BORÇLARINI ÖDEYEMEDİ
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın açıkladığı Yeni Ekonomi Programı’nı nasıl değerlendiriyorsunuz? Açıklanan hedefler ulaşılabilir hedefler mi?
Açıklanan Yeni Ekonomi Programı toplumun tüm kesimleri için güven verici. Kademeli geçiş süreci ekonominin adım adım toparlanmasını sağlayacak. Bu süreçte iş yapamayan esnafa nakdi destek verilmesi, toparlanma sürecine büyük katkı yapacaktır. Bunun için verilen teşvik ve desteklerin yanında bir diğer önemli husus da borçların kapanmasıdır. Esnaf ve sanatkârımız, özellikle pandemi döneminde vergi, SGK primi, elektrik, su, doğalgaz, kira gibi borçlarını ödeyemedi. Bu borçlar her ne kadar ertelense de iş yapamayan esnafımız için bu borçlar ödenemez bir noktaya ulaştı. Yaşanan borç sorununu aşabilmek ve olası hacizlerin önüne geçebilmek için Yeni Ekonomi Programında vergi, prim, elektrik, su, doğalgaz gibi borçların yeniden yapılandırılmasına da mutlaka yer verilmelidir. (İLKHA)