GÜNÜN OLAYI

Sabataycılığın kurucusu Sabetay Sevi öldü (1676) 

(d. 22 Temmuz 1626, İzmir - ö. 30 Eylül 1676, Karadağ) 22 yaşında Mesihlik iddiasında bulunan Musevi din adamıdır. 

İzmir, Agora’da doğdu. Dünyayı kötülüklerden arındıracağına tüm Yahudileri mukaddes Kudüs’e götürerek orada yeniden tapınağı inşa edeceğine inanıyordu. Yahudiliği ikiye böldü. Sadece Osmanlı'da bir milyon kişiyi peşinden sürükledi. Her kıtada binlerce mürit edindi. 

Mahkemeye çıkarıldı, kerhen Müslüman oldu. İnananların çoğu peşini bıraktı. Ufak bir grup onu takip ederek Müslüman oldu. Bunlar dış görünüşte Müslüman veya Hristiyan, gerçekte Kabbala Musevi inancına sahip günümüze kadar gelen bir cemaattir. Halk arasında Sabetaycılık adı ile bilinir. İnananları ona 'Amira' derler. 

Yahudiler, günün birinde bir Mesih'in gelerek kendilerini bu acılardan kurtaracağını düşünüyorlardı. Zor koşullar altında Yahudiler arasında mistizme inananların sayısı da giderek artıyordu. Yahudi mistizminin en önemli kaynaklarından biri 'Kabala' idi. Görünenin arkasında mutlaka bir başka şeyin gizlendiği fikrinden hareket eden Kabalistler, kutsal metinlerde çeşitli sayılar ve matematiksel işlemlerle gizli gerçeği ortaya çıkarmaya çalışıyorlardı. 

30 Haziran 1666 da Sabetay İstanbul’a hareket etmek üzere yola çıkar. O zamana kadar genel olarak yahudilerin siyasi otoriteye karşı bağlı olmaları ve hiçbir zaman politik hareket etmemeleri Osmanlı idarecilerini bu olaya karşı kayıtsız bırakmıştır. Müritleri onun İstanbul'a, imparatorluğu Padişah IV. Mehmed'ten almak üzere gittiğine inanıyorlardı. İzmirli hahamların şikayetiyle saray da bu durumun ciddiyetinde erken haberdar olur. Sadrazam Fazıl Ahmet Paşa'nın emriyle, Sabetay'ın içinde bulunduğu gemi Çanakkale Boğazı'nda durduruldu. Sabetay elleri ve ayakları zincire vurularak İstanbul'a getirildi. Hemen ardından da kürek mahkumlarının tutulduğu Haliç'deki Bagno Zindanı'na kapatıldı. Sevi üç gün sonra yargılanmak üzere Sadrazam'ın başkanlığındaki Divan'a çıkarıldı. Girit Seferi öncesinde ortalığın karışmasını istemeyen Osmanlı yönetimi, bir 2 ay sonra Sabetay'ı Çanakkale Gelibolu'da bulunan bir kaleye hapsetmeye karar verdiler. 

16 Eylül 1666'da Divan huzurunda Müslüman olan Sabatay Veled-i Mordehay veya Sabatay Sevi, üzerine saray içoğlanlarına mahsus hamama gönderilerek gusül abdesti aldırılır ve kendisine müslüman kisvesi kürk ve hil’at giydirilir. Ertesi gün Sultan huzuruna çıkarak Aziz Mehmet Efendi adını alarak 150 akçelik bir maaşla sarayda üst düzey memur Kapıcıbaşı olarak göreve getirildi. 

Bir süre sarayda Kapcıcıbaşı olarak sarayda üst düzey memur olarak çalışsa da, mesihi yahudi inancına bağlılığının farkedilmesi üzerine batı trakya'ya sürülür. Maaşı azaltılan Sevi Arnavutlukta beş yıl sürgünde yaşadıktan sonra 30 Eylül 1675 tarihinde yalnızlık ve sırlar içinde ölmüştür. 

Kendisi gibi Müslümanlığı kabul eden takipçisi 200 aile Selanik'e yerleşerek dış görünüşte Müslüman, gerçekte ise Sabetaycı-Yahudi olarak yaşamaya devam etti. Sabetaya inananlar mesihlerinin ölümüne inanmazlar, onun göğe yükselmiş olup, yeniden geleceğine dair inançlarını sürdürüler. Hala inançlı Sabetaycılar, belli zamanlarda deniz ve ırmak kenarlarına gelerek, "Sabetay sevi Seni bekliyoruz!" diye bağırma geleneğini sürdürmektedirler. 

GÜNÜN KİŞİSİ

Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Öldü (1660-1730)

Nevşehirli Damat İbrahim Paşa 12 yıl süren Lale Devri’nin ünlü sadrazamıdır. Patrona Halil isyanı ile birlikte görevi sona ermiştir.Patrona Halil isyanının elebaşları hükümdardan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa dahil otuzdan fazla devlet adamının kendilerine teslimini istediler. III.Ahmet asilere boyun eğdi.Başta Nevşehirli Damat İbrahim Paşa olmak üzere ileri gelen bir çok devlet adamı asiler tarafından teslim alınarak 30 Eylül 1730 tarihinde katledildi.

GÜNÜN ÖNEMLİ OLAYLARI

Papanın Haçlı Seferi Çağrısı (1453)

İstanbul’un fethi Avrupa’da farklı tepkilere yol açtı. Bir kısım Avrupa ülkeleri dehşete düşerken Osmanlı sınırlarına yakın devletlerin çoğu tebrik mesajları gönderdiler. Durum Böyle olunca birlik sağlanamadığı için Papa V.Nikola’nın 30 Eylül tarihli 1453 beyannamesi hiç ilgi uyandırmadı. Bu birliğin gerçekleşmemesinde 1448 yılındaki uğradıkları II.Kosova yenilgisinin de Avrupalı milletlerinin hafızalarında daha taze olmasının da etkisi vardır.

Osmanlı-Avusturya Antlaşması (1854)

30 Eylül 1854’te Osmanlı Devleti ile bir anlaşma yapan Avusturya savaşın sonuna kadar Eflak Boğdan’ı geçici olarak işgal etti. Amacı Eflak ve Boğdan’ı Ruslardan korumaktı. Böylece savaş tamamen Kırım’a kaydı.

Girit’te Düzenleme (1867)

Girit sorununu çözümlemek isteyen Sadrazam Ali Paşa 30 Eylül 1867’de İstanbul’da hazırlanan bir fermanla Lübnan örneğine göre Girit’te yeni düzenlemeler yapılacağını açıkladı. Böylece Girit’e özerklik veren bir yönetim şekli getirilmiş oldu.

İstanbul’da Ermeni Olayları (1895)

İstanbul’da Ermeni Hınçak Komitasının öncülüğünde bir kısım Ermeniler Bab-ı Ali’ye yürüdüler. İsyan bir kısım doğu illerine de yayıldı. Osmanlı Devleti bazı büyük Avrupa devletlerinin baskılarına rağmen olayları sona erdirdi.     

Münih Konferansı (1938)

Almanya,  İngiltere, Fransa,  İtalya başkanları Çekoslavakya’nın durumunu görüşmek için Münih’te toplandılar. Münih konferansı 30 Eylül 1938’de Südet bölgesinin Almanya’ya teslim edilmesini geri kalan Çekoslavakya sınırlarını İngiltere ve Fransa’nın garantisine alınmasına karar verdi.

Devlet Planlama teşkilatının Kurulması (1960)

TBMM’de 91 Sayılı Kanunun kabul edilmesiyle 30 Eylül 1930 Tarihinde Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuş oldu.

Fransa’nın Sembollerinden Giyotin Tarih Oldu (1981)

Fransa’da 1792 yılından beri kullanılan ve ismini mucidinden alan giyotin idam cezasını kalkması ile tarih oldu. İdam cezası Fransa’da 1981’de çıkarılan bir yasayla tamamen kaldırıldı.

Baraj Mağduru Deniz Baykal Tekrar CHP Genel Başkanı Seçildi (2000)

22 Nisan 1999 Seçimlerinde CHP’nin TBMM dışında kalması nedeniyle istifa eden Deniz Baykal, 30 Eylül 2000 Tarihinde Ankara'da toplanan Cumhuriyet Halk Partisi 11. Olağanüstü Kurultayında yeniden seçilerek üçüncü kez CHP Genel Başkanı oldu.

GÜNÜN DİĞER ÖNEMLİ OLAYLARI

1207- Mevlana Celaleddin-i Rumi, Belh kentinde dünyaya geldi.

1517- Oruç Reis, Cezayir zaferini elde etti.

1520- Kanuni Sultan Süleyman tahta çıktı.

1579- Sokullu Mehmet Paşa vefat etti.

1930- İlk sivil tayyareci Vecihi (Hürkuş) Bey, kendi yaptığı tayyaresiyle Göztepe'den Yeşilköy'e uçtu. Vecihi Bey, Anadolu halkına ilk uçak gezilerini yapma olanağı da sağlamıştı.

1955- Amerikalı aktör James Dean, trafik kazasında 24 yaşında öldü.

1956- Soprano Leyla Gencer, San Francisco'da konser verdi.

1960- Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu.

1978- Başbakan Bülent Ecevit ilk ''Köykent'' uygulamasını Bolu'nun Mudurnu ilçesine bağlı Taşkesti köyünde başlattı.

1978- Edebiyat tarihçisi Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan, İstanbul’da öldü.

1991- İstanbul Metrosu'nun ön tünel inşaatı başladı. Açılışı Sosyal Demokrat Halkçı Parti Genel Başkanı Erdal İnönü yaptı.

1999- Eski Milli Eğitim ve Kültür Bakanı, Bolu Milletvekili Avni Akyol, kalp krizi sonucu vefat etti.

2005-Danimarka’da Hz.Muhammed (Sav)’e hakaret içerikli karikatürler yayınlanması büyük tepkilere neden oldu.

2010- Beyaz perdenin dev ismi Tony Curtis, 85 yaşında yaşamını yitirdi.

2012 - AK Parti 4. Olağan Büyük Kongresi'nde tek aday olan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, yeniden genel başkanlığa seçildi.

2013- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, demokratikleşme paketini bir basın toplantısıyla açıkladı. Paketle TBMM dahil kamuda fiili olarak uygulanan başörtüsü yasağına son verildi.

2015 - Filistin devletinin bayrağı, BM Genel Kurulunda alınan karar sonrasında düzenlenen törenle ilk kez Birleşmiş Milletler'de göndere çekildi.

2016- Siyonistler, Mavi Marmara olayında yakınlarını kaybeden ailelere ödenecek 20 milyon dolarlık tazminatı Türkiye'ye aktardı.

2018- Okçuluk Dünya Kupası Finalleri 29-30 Eylül'de Samsun'da yapıldı. Ev sahibi Türkiye, finalleri bir altın, 3 gümüş madalyayla tamamladı.

2019- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cemal Kaşıkçı cinayetiyle ilgili The Washington Post'a makale yazdı.