Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Enerji Uzmanı Prof. Dr. Hakan Berument, Doğu Akdeniz’deki petrol ve doğal gaz ile ilgili İLKHA’ya değerlendirmelerde bulundu.
“Enerji fiyatları hızla aşağıya inmeye başladı” diyen Berument, “Pandemi sonrasında özellikle petrol fiyatlarının düşmesiyle beraber Doğu Akdeniz’den çıkıp Avrupa’ya gidecek doğal gaz maliyetleri konusunda ciddi şüpheler doğmaya başladı. Doğal gazı götürseler bile o fiyata alıcı bulunacak mı bulunamayacak mı? Dolayısıyla Kıbrıs Rum kesimine ve Yunanistan’a ait bazı alanlarda arama faaliyetleri bazı projelerde bir sene ertelendi. Dolayısıyla böyle bir gelişme var. Bu ne kadar devam edecek belli değil. Enerji fiyatları çok ciddi şekilde hızla aşağıya inmeye başladı. Genellikle boru hatlarında satılan doğal gaz kontrat bazlıdır. Uzun süreli kontratlar yapılıyor. Enerjiler genellikle spot piyasada satılıyor. Fiyatları da çok ucuz olduğu için bizim bu sene aldığımız boru doğal gaz talebini düşürdük. Zira enerjide çok ciddi fırsatlar doğdu. İnsanların kafasında yeni dinamiklerle beraber soru işaretleri baş göstermeye başladı. Boru hatları için yeterince doğal gaz bulunacak mı belli değil. Bulunacak doğal gazın tek ve büyük bir alanda bulunmasıyla birçok farklı alanda küçük parçalar halinde bulunması da farklı bir şey. Dolayısıyla doğal gaz açısında birçok insanın kafasında soru işaretleri oluşmaya başladı.” dedi.
“Mevcut olan sahalarda üretim başlasa dahi biz ne kadar rezerv olduğunu tam olarak bilemiyoruz”
Berument, “Lübnan’da yeni sahaların araştırılması için dokuzuncu parselde Total’e izin verildi. Dolayısıyla yeni sahaların bulunmasıyla beraber Doğu Akdeniz’deki toplam rezerv tahminlerinde bir artış söz konusu. Mevcut olan sahalarda üretim başlasa dahi biz ne kadar rezerv olduğunu tam olarak bilemiyoruz. Dolayısıyla bunların tamamı tahmindir. Bazen de farklı sebeplerle rakamları şişiriyorlar. Bir de irdelenmeyen başka bir şey de var. Mısır’ın çok ciddi bir şekilde doğal gaz kaynağı var. Muhtemelen yenileri de çıkacak. Fakat Mısır çok ciddi bir şekilde de tüketicidir. Aynı zamanda Lübnan, Ürdün ve Suriye’de doğal gazı çok ciddi şekilde talep ediyor. Dolayısıyla doğal gaz dinamiklerinde biz üretiyoruz bunu Avrupa’ya satarız mantalitesi ne kadar ekonomik ondan emin değilim.” ifadelerini kullandı.
“Şu anda alıcıların piyasası ve bu bölgede en büyük alıcı Türkiye’dir”
2008’den sonra dünyada dinamikler yeniden belirlenmeye başlandığını dile getiren Berument, “Eskiden alıcılar tarafından yoğun bir talep varken şimdi satıcılar malı satabileceklerinden emin olmak istiyor. Şu anda alıcıların piyasası ve bu bölgede en büyük alıcı Türkiye’dir. Hem talep etmesi açısından hem de Avrupa’ya göndermesi açısından. Dolayısıyla Türkiye burada pozisyonunu koruyor. Daha fazla sondaj faaliyetlerinde bulunarak doğal gaz bulmamız halinde tüm bu dengeleri değiştireceğiz. Kozlar Türkiye’nin elinde. Türkiye adına doğal gaz arayan TPAO, Türkiye’nin stratejik öncelikleriyle hareket eden bir kurumdur. Total, Eni, Exxon bunlar ekonomik çıkarlarla arama yapıyorlar ve bundan dolayı petrol ve doğal gaz fiyatları bir seviyeye geldiğinde bu şirketler aramak bile istemiyor. Ama Türkiye için bu söz konusu değildir. Dolayısıyla Türkiye’nin eli burada çok kuvvetlidir. Fatih Sondaj Gemisi’ni Karadeniz’e gönderdik. Arama faaliyetleri iki gemi ile devam ediyor. Bizim Oruç Reis ve Barbaros adıyla sismik gemimiz var. Üç tane de sondaj gemimiz var. Bunlarla arma yapıyoruz. Bu uzun bir süreç ve bizim burada bir sürü şeyi öğrenmemiz gerekiyor. Türkiye çok ciddi bir birikim elde ediyor. Şu aşamada doğal gaz bulsak bile bu fiyatlarla ne kadar mantıklı bilmiyorum.” şeklinde konuştu.
“Mümkün mü değil mi bilmiyorum ama orada sahayı işleten iki firma var”
Siyonist işgalcilerin Türkiye’yi geçerek Yunanistan üzerinden Avrupa’ya gaz ve petrolü ulaştırmayla ilgili projesinin mümkün olup olmadığıyla ilgili bilgi veren Berument, şunları aktardı:
“Mümkün mü değil mi bilmiyorum ama orada sahayı işleten iki firma var. Bu firmalar Delek ile Noble ve bunların hiçbirinin yıllık raporlarında ‘biz burada üreteceğiz ve Avrupa’ya satacağız’ böyle bir plan ve programımız var diye bir not geçmiyor. Ya bizim bilmediğimiz bir firmaları var ve bunu öyle yapacaklar ya da bu iddianın siyasi bir manevra olduğunu düşünüyorum. İsrail açısından bakacak olursak Türkiye en iyi çözüm.”
“Türkiye doğru hamleler yaparsa önümüzdeki dönem için önü açık gibi görünüyor”
Son olarak Berument, “Suudi Arabistan doğal gaz ve LNG’den yavaş yavaş geri adım atar vaziyette ve daha fazla petrole odaklanıyor. Katar’da hem saha genişletme açısından hem de bunları gönderme açısından LNG gemileri sipariş etmeye başladı. Bu saatten sonra boru doğal gaza göre LNG daha büyük bir oyuncu olacak gibi. Rusya nasıl bir tavır alacak ve boru hattını nasıl geliştirecek ayrı bir tartışma konusu ama şu anda daha fazla spota kayma yönünde hareketler var gibi gözüküyor. Dolayısıyla tüm gelişmeler ışığında Türkiye doğru hamleler yaparsa önümüzdeki dönem için önü açık gibi görünüyor.” dedi. (İLKHA)