Tarım ve Orman Bakanlığının desteğiyle Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (Etlik VKMAEM) ve Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü iş birliğinde yürütülen “Covid-19'a Karşı Terapötik Amaçlı Hiperimmunserum (Antiserum) Üretimi” projesi kapsamında Etlik VKMAEM Viroloji Teşhis Laboratuvar'ında SARS CoV-2 (Covid-19) virüsü izole edilerek, genetik sekanslama metoduyla virüsün haritasının çıkartılması çalışmalarına başlandı. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin eşi Dr. Ahu Pakdemirli'nin de içerisinde olduğu tıp ve veteriner hekimlerden oluşan ekip, Covid-19'e karşı antiserum geliştirme projesi kapsamında sürdürdüğü çalışmalarda önemli bir aşamaya geldi.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi Girişimsel Olmayan Etik Kurulu ve akabinde Ankara İl Sağlık Müdürlüğü izinleri ile pozitif hasta örnekleri toplanarak, Etlik VKMAEM imkanları ile virüs izolasyonları tamamlandı. Virüs izolasyonu, yüksek miktarda üretilmesi ve inaktivasyonu işlemleri, biyogüvenlik seviyesi 3 (BSL3) olan laboratuvarda uzman ekip tarafından kısa sürede tamamlandı. Şimdi ise hayvanlar üzerinde denemelere başlamak için virüs canlılık kontrolleri yapılıyor. Kontrollerin ardından tavşan ve atlar üzerinde denemeler başlayacak. Hayvan denemelerinden sonra Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı ortak çalışmalar yürüterek elde edilen immunglobulinleri insanlarda kullanıma uygun olarak saflaştıracak ve elde edilen antiserumlar aşılara uygulanacak.
"Bu iş belli sağlık riskleri içerdiği için BSL 3 seviyesinde bir laboratuvar gerekiyor"
Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Ankara Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü'nde incelemelerde bulunarak, merkezde yürütülen çalışmalara ilişkin bilgiler verdi. Pakdemirli, "Bu işin birinci aşaması örnek almak ve onları toplamanız. Benim eşim de doktor, kendisi de sıklıkla buraya gelerek çalışmaları takip ediyor. Burada önemli olan örneği aldıktan sonra virüsün izolasyonunu yapmanız. İzolasyon denen şeyde, bir balık düşünün balığı kılçığından ayırmak gibi bir şey. Bunun ardından da ‘in aktivasyonunu' yapıyorsunuz. Bunu da şöyle örneklendirelim, virüsün savaşa gitmeye hazır bir asker olduğunu düşünün, o askeri öldürmüyorsunuz ama elindeki tüfeği alıyorsunuz. Bu aşamada yapıldıktan sonra da artık dışarıda çalışmalara müsait hale geliyor. Bu iş belli sağlık riskleri içerdiği için BSL 3 seviyesinde bir laboratuvar gerekiyor. Önümüzdeki hafta itibarıyla da antiserum çalışmaları için hayvanlara vermeye hazırız" dedi.
"Hayvan sağlığına ve refahına aykırı bir iş yapmıyoruz"
Yapılacak işlemden hayvanların zarar görmeyeceğini ifade eden Bakan Pakdemirli, "Hayvanlardan at ve tavşanı önce hasta edeceğiz. Hayvanseverler tepki gösterebilir ama virüs aktive olduğu için hayvan sağlığına ve refahına aykırı bir iş yapmıyoruz. Hayvan azda olsa bir hastalık geçirecek ve o hastalığın sonunda geliştirmiş olduğu antikorların sayısı çoğalacak ve bizde onları alacağız. Bu çalışma Eylül ayına kadar sürecek. İlerideki aşı çalışmalarına da örnek olacak bir çalışma" ifadelerini kullandı.
"Dünyadaki çalışmalar itibarıyla birçok ülkenin önünde bulunduğumuzu söyleyebiliriz"
Enstitülerin 120 yıllık virüsle ilgili birikimleri olduğunu kaydeden Pakdemirli, "Biz bunları en iyi şekilde kullanmaya çalışıyoruz. Biz Sağlık Bakanlığımızla koordineli çalışıyoruz ama diğer tüm kurum ve kuruluşlara da özellikle burada yaptığımız deneylerin de açık olduğunu ifade etmek isterim. İnşallah en yakın zamanda gelişmelerle ilgili ekstra bilgi sağlayacağız. Dünyadaki çalışmalar itibarıyla birçok ülkenin önünde bulunduğumuzu söyleyebiliriz. Bu çalışma başarılı olduğu zaman da aşı prototipini de üretmiş olacağız" dedi.
Marketlerde Covid-19 taraması
Marketlerden sürüntü örneği alarak Covid-19 kalıntıları üzerine bir çalışma yapıldığını söyleyen Bakan Pakdemirli, "Marketlerden alınan sürüntü örnekleri üzerine çalışmamız var. Tamamlayıcı tıp açısından da çeşitli bitkisel yağların Covid-19‘a karşı etkinliğine ilişkin bir çalışma yapıyoruz. Türkiye topraklarında yetişen bitkilerle biz bu virüsün tedavisinde bir faide sağlanabilir mi sorusuna yönelik çalışmalarımız sürüyor. Bu musibetin çözülmesi için tüm kamu kurumları tarafından ciddi bir çalışma yürütülmekte. Biz buradaki arkadaşlarımızla 24 saat çalışıyoruz. Dünyada bir kişinin daha az ölmesine sebebiyet verecek başarılı bir çalışma ile bu işi neticelendireceksek bu işin uykusu, amanı, zamanı olmaz. Bizler son sürat çalışıyoruz. Bu işlem başarılı olursa bu bir aşı prototipi üretildiği anlamına geliyor. Bunun seri üretimine ilaç endüstrisi ile bakmak lazım. Neticeye aslında epey miktarda yaklaşılmış oluyor, işin yüzde 80'i bitmiş oluyor” diye konuştu.