SORU: Oruç kimlere farzdır?
CEVAP: Allah (cc) şöyle buyuruyor:
“…sizden kim Ramazan ayını idrak ederse onda oruç tutsun…”(Bakara/185)
İslam âlimleri ramazan orucunun ancak şu dört kişiye vacip olduğunu söyler;
1-Müslüman olmak; Müslüman olmayan kişiye oruç ve diğer ibadetler farz değildir. Aynı şekilde sonradan Müslüman olan kimse de geçmişte tutmadığı farz oruçların kazasını yapmaz. Velev bu kişi ramazan ayının ortasında Müslüman olsa dahi geriye kalan o seneki 15 günün orucunun kazası kendisine vacip değildir. Fıkıh âlimlerinden sadece Atâ Bin Ebu Rebah bu konuda cumhura muhaliftir. Atâ, yeni Müslüman olan kimsenin geçmişte tutmadığı oruçları kaza etmesi gerektiği görüşündedir.
2-Buluğ çağına erişmek; yetişkin olmayan kız ve erkek çocuklara oruç tutmak vacip değildir. Efendimiz (aleyhissalâtu vesselâm) Hz. Ali'nin rivayet ettiği bir hadiste şöyle buyurmuştur: “Kalem üç kişiden kaldırılmıştır; uyanıncaya kadar uyuyan kimseden, akıl baliğ oluncaya kadar çocuktan, aklî dengesi yerine gelinceye kadar deli ve benzeri kişilerden."(Tirmizî) Eğer zayıf düşüp hastalanma riskleri yoksa anne ve babanın yetişkin olmayan çocuklarına orucu tavsiye etmesi daha iyidir. Bu, çocukların oruç ibadetine alışmaları için daha iyi olacaktır. Çünkü bazen buluğa eren gençler, alışmadıkları için oruç tutamayabiliyor.
3-Akıllı olmak; bütün ibadetler için akıl yani mecnun olmama şarttır. Yukarıda zikredilen hadise binaen mecnun olan kişiye de ramazan orucu farz değildir. Doğuştan mecnun olarak doğan kimse sonradan şifa bulursa önceki yılların kazasını yapmaz.
4-Hayız ve nifas olmama; namaz için olduğu gibi oruç ibadeti için de temizlik şarttır. Kadınlar hayız ve nifas halinde oldukları sürece oruç tutmazlar. Sonrasında tutmadıkları günlerin kazasını yaparlar. Müminlerin annesi Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) “Bizler (hastalık günlerinden sonra) namazın değil de orucun kazasını yapmakla emrolunduk." Diye buyuruyor. Ramazan ayında gün ortasında hayız olan kadının o günkü orucu geçersiz olacağından daha sonra o günü de kaza etmelidir. Bu durumda olan bir kadının günün geriye kalan kısmında bir şey yememesi müstehabtır.