Türkiye'de hukuk okuyan Jevlan Şirmehmed, ailesiyle iletişim kuramıyor / Fotoğraf: Independent Türkçe
Jevlan Şirmehmed, hukuk eğitimi almak için Doğu Türkistan’ın Gülce şehrinden 2011’de ayrılarak Türkiye’ye geldi. 

30 yıllık devlet memuru olan annesi, çalıştığı kurumdan yıllık izin alarak, sahip olduğu Çin pasaportuyla ve yasal bir turizm şirketi vasıtasıyla oğlunu İstanbul’da ziyaret etti.

Türkiye’ye gelen Doğu Türkistanlıların Çin devleti tarafından takip altın alındığı biliniyor. 

Türkiye’deki Jevlan’ın ailesiyle olan iletişimi 2018’de kesildi. 
"Uygurlar rızaları dışında kamplara dolduruluyor. Annem ve kardeşlerimden iki yıldır haber alamıyorum"
“Ailemle veya arkadaşlarımla WeChat isimli bir program aracılığıyla görüşüyordum. Ailem, akrabalarım ve arkadaşlarım tek tek bu programdan beni silmeye başladılar. Ve uzun bir süre haber alamadım” diyen Jevlan 2019’da ailesinin Çin’in “Meslek edindirme kursu” dediği toplama kamplarına alındığını öğrendi.

Devlet memuru anne, emekliliğine 3 ay kala tutuklandı

Bir süre sonra babası ve kardeşi toplama kampından bırakıldı ama mahkemeye çıkarılan anne “terör” suçlamasıyla 5 yıl hapse mahkum edildi. 

Jevlan, “Annem, babam ve kardeşim üniversite mezunu. Herhangi bir teknik eğitime ihtiyaçları yok. Zaten tutuklanmasalardı 3 ay sonra emekli olacaklardı. Bu insanlar hangi gerekçeyle zorunlu eğitime tabi tutuluyor” diye sordu.

Ailesiyle iletişime geçmek isteyen Jevlan, Çin’in İstanbul’daki başkonsolosluğuna müracaat ettiğini anlattı. Muhatabına sadece telefonla ulaşabildiğini kaydeden Jevlan haber alamayınca sosyal medya hesaplarından durumu kamuoyuna duyurmaya çalıştığını belirtti. 


Babası ve kardeşi toplama kampına götürülen Jevlan'ın annesi teröre destek suçlamasıyla hapse atıldı / Fotoğraf: Independent Türkçe

2 ay sonra konsolosluktan bir görevlinin kendisini aradığını idile getiren Jevlan, görevlinin ”Baban ve kardeşin seninle görüşmek istemiyor. Annen de teröre yardım suçlamasıyla tutuklu” dediğini aktardı.

“Mısır'a gitmediğim halde gitmişim gibi davrandılar“

“Bir baba yıllardır görmediği oğluna en azından bir nasılsın demek ister” diye sitem eden Uygur genç konsolosluk görevlisinin kendisine de terör suçlaması yönelttiğini söyledi. 

“Mısır ve Türkiye’de çeşitli bölücü faaliyetlere karıştığımı iddia ettiler. Ben kanıt istedim” diyen Jevlan konsolosluk görevlisinin kendisine şunları söylediğini aktardı:

Heyecanlanma, devlet bize senin durumunun çok ağır olmadığını söyledi. Başkasının etkisi altında kalmış olabilirsin. Ya da bazı örgüt üyeleriyle iletişime geçmiş olabilir misin? Tavsiyem sen bir düşün. Mısır’da ya da Türkiye’de hangi teşkilat üyeleriyle iletişimde bulundun? Senin durumunla ilgili biz devlet ile görüştük. Onlar da senin durumunun ağır olmadığını söyledi. İyice düşün, nerede hata yapmış olduğunu bizimle paylaş. Çin hükümeti seni ailenle görüştürmeyi tekrar düşünebilir.
Jevlan Türkiye’de ya da Doğu Türkistan’da herhangi bir sivil veya siyasi oluşumun içinde yer almadığını veya Çin’in iddia ettiği gibi Mısır’a hiç gitmediğini kaydetti. 

Konsolosluk görevlisiyle yaptığı bu görüşmeyi kayda alan Jevlan, kaydın ilgili bölümlerini Independent Türkçe ile paylaştı.

 Kayıtta görevliye “Pasaportumun giriş-çıkış kayıtlarını inceleyebilirsiniz, kayıtlar çok net, Mısır’a hiç gitmedim” cevabını veren Jevlan, mezun olduktan sonra Çin’e dönmeyi düşündüğünü ama ailesiyle iletişiminin koptuğu için geri dönmediğini söyledi.

Çin konsolosluk görevlisi: En önemlisi devletin seninle ilgili kararını değiştirmesi

Çin konsolosluğu görevlisinin Jevlan’a cevabı ise şu şekilde:

Bak, biz de sana çok yardımcı etmek istiyoruz. Sonuçta hepimi Çinliyiz, sana yardım etmek isteriz. Medyaya çıksan da problemini çözemezsin. Öyle değil mi? Devlet de senin suç durumunun çok ağır olmadığını düşünüyor. Sen burada ne yaparsan yap bir işe yaramayacak. Sana tavsiyem suç durumunu net bir şekilde açıkla. Biz devlet ile görüşüp ilk önce baban ve kardeşin ile iletişime geçmeni sağlamaya çalışalım. Eğer devlet senin burada yanlış bir şeyler yaptığı kanaatindeyse kime sana yardımcı olmaz. En önemlisi devletin seninle ilgili olan kararını değiştirmesi.
Konsolosluk görevlisi ile tartışmaya başlayan Jevlan, kendisiyle annesinin durumu arasında ne gibi bir ilişki olacağını da soduğunda aldığı cevap ise “İkinizin durumu aynı” oldu. 

Teklif edilen başkaları da var

Jevlan'ın paylaştığı kayda göre konsolosluk görevlisi, “Sen bize değil kendine yardım edeceksin, sonrası kolay olur” diyerek teklifini sürdürüyor.

Türkiye’deki Uygurlar, çeşitli şehirlerde yaşayan çok sayıda gence benzer tekliflerin yapıldığını iddia ediliyor.

Diasporanın ileri gelenlerine göre bu tekliflerin bazıları örtük işbirliği bazıları da açıkça ajanlık.