İşsizlik sigortası fonu hayata geçtiğinden beri çalışanların güvencesi oldu. Çalışan ve işsizlik sigortasına prim ödeyen kişiler, işsiz kaldıklarında bazı şartların varlığı halinde işsizlik parası alabiliyorlar. İşsizlik sigortasından sağlanan tek yardım işsizlik parası da değil. İşsizlik parası alan kişi ve ailesi sağlık hizmetlerinden de yararlanabiliyor.
KAÇ GÜN PRİM LAZIM?
İşsizlik sigortası fonundan 4/a’lılar yani eski adıyla SSK’lılar, 506 sayılı Kanuna tabi olarak kurulan sandıklara tabi çalışan kişiler, işsizlik sigortasına prim ödemek şartıyla kısmi süreli çalışanlar, taksi dolmuş ve şehir içi toplu taşıma araçlarında ay içerisinde 10 günden az çalışanlar ve isteğe bağlı sigortalılar yararlanabilir.
Bu kişiler işsizlik sigortasına prim öderler ve kapsamdadırlar. İşsizlik sigortasından faydalanabilmek için kapsamda olmak yetmez. Hem prim ödeme koşullarını, hem de işten çıkış biçimi şartlarını yerine getirmek gerekir.
İşsizlik sigortasından yararlanmak için kapsamdaki kişilerin işten ayrılmadan önceki son üç yıl içerisinde en az 600 gün prim ödemiş olması gerekir.
Son üç yıl içerisinde en az 600 gün prim ödememiş kişiler işsizlik parası alamaz. Son 120 gün kesintisiz prim ödeme şartı kaldırıldı.
Dolayısıyla devamsızlık gibi bir nedenle işten ayrılmadan önceki son 120 günde priminde kesinti olan kişiler de artık işsizlik sigortasından maaş alabiliyorlar. Yapılan değişiklik ile iş sözleşmesinin devam ediyor olması işsizlik sigortasından maaş alabilmek için yeterli hale geldi.
NE SÜREYLE VERİLİYOR?
Son üç yıl içerisinde en az 600 gün prim ödeyen işçiler 6 ay işsizlik parası alabilirler. Son üç yıl içerisindeki primi 900 gün olanlar 8 ay, son üç yılın tamamında prim ödeyenler ise 10 ay işsizlik parası alabilir. İşsizlik sigortasından en uzun yararlanma süresi 10 ay. 10 ayın üzerinde bir yararlanma söz konusu değildir.
KAÇ PARA ALINACAK?
İşsizlik sigortasından alınacak işsizlik parası, kişinin son dört aylık prime esas kazancının yani SGK’ya bildirildiği brüt ücretinin yüzde 40’ıdır.
2019 yılı için bir kişiye verilecek en düşük işsizlik parası 1.015,59 TL’dir. Asgari ücretten çalışan bir kişi işsiz kaldığında 1.015,59 TL işsizlik parası alır. Diğer yandan işsizlik parasında üst sınır vardır. Bir kişinin brüt ücreti ne kadar yüksek olursa olsun alabileceği işsizlik parası asgari ücretin yüzde 80’ini geçemez. 2019 yılı için alınabilecek en yüksek işsizlik parası 2.031,19 TL’dir.
Bu rakamın üzerinde işsizlik parası ödenmez. Dolayısıyla brüt maaşı yüksek bir kişi işsiz kaldığında gelir kaybı daha yüksek olmaktadır.
SAĞLIK HİZMETİNDEN YARARLANABİLİR Mİ?
İşsizlik parası almaya başlayan kişinin genel sağlık sigortası primleri İŞKUR tarafından ödenir. Örneğin 10 ay boyunca işsizlik parası alan kişi 10 ay boyunca İŞKUR tarafından ödenen genel sağlık sigortası primleri sayesinde sağlık hizmeti alabilir.
Diğer yandan işsizlik parası alan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler, yani eşi ve yaş sınırını geçmeyen çocukları ile varsa geçimini sağladığı anne ve babası da bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanabilir.
Dolayısıyla işsizlik parası alan kişinin bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanması için herhangi bir işlem yapması gerekmez.
İŞ BULUNCA NE OLACAK?
İşsizlik parası almaktayken yeni bir işe giren kişi, işsizlik parası almaya hak kazandığı sürenin kalan kısmını, yeniden işsizlik sigortasından maaş almayı hak etmeden işsiz kaldığında almaya devam edebilir.
Örneğin 2019 yılının Eylül ayında işsiz kalan ve 10 ay işsizlik parası almaya hak kazanmış ve Eylül Ekim ayları için maaş almış kişi Kasım ayında işe girerse işsizlik parası kesilir. Bu kişi yeni girdiği işten Aralık ayında ayrılır ise kalan 8 aylık işsizlik maaşı alma hakkından yararlanabilir. Yeni işinden nasıl ayrıldığı da bu noktada önemli değildir. İşçi istifa da etse kalan süre kadar işsizlik parası almaya devam edebilir.
Yeni işinde en az 1080 gün çalışır ve işsizlik parası hakederek işten ayrılırsa bu durumda 8 değil, 10 ay işsizlik parası alabilir.
BAŞVURU NASIL YAPILIYOR?
İşsizlik parası almak isteyen kişilerin İŞKUR’a başvuru yapması gerekir. Bu başvurunun internet üzerinden yapılması da mümkündür. Dolayısıyla işsiz kalan kişi İŞKUR’a hiç gitmeden de işsizlik parasına başvurabilir.
www.iskur.gov.tr adresinden işsizlik parasına başvuru yapılabilir. İnternet üzerinden yapılan başvuru sonrasında gerekli kontroller yapıldıktan sonra kişi işsizlik parasını hak etmişse kendisine işsizlik parası verilmeye başlanır.
NASIL KESİNTİ YAPILACAK?
İşsizlik parası almaya başlayan kişi yeniden çalışmaya başlarsa, emekli olursa, İŞKUR’un meslek edindirme ve yetiştirme eğitimlerine haklı nedeni olmadan katılmazsa, İŞKUR’un çağrılarına cevap vermezse ve İŞKUR’un kendisine teklif ettiği ve son mesleğine ve kazandığı paraya uygun olan, ikamet ettiği yerin belediye mücavir alan sınırları içinde kalan işi kabul etmezse işsizlik parası kesilir.
İşsizlik parası alan kişinin İŞKUR’dan gelen çağrılara uyması, İŞKUR’un kendisine sunduğu hizmetleri takip etmesi şart. Aynı şekilde çalışmaya başlayan bir kişinin de mutlaka İŞKUR’u bilgilendirmesi ve işsizlik parasını kestirmesi gerekir.
Kaynak, ntv