Türkiye'de özellikle Güneydoğu bölgesinde yöre halkının harman sonunda buğdayları kaynatarak hedik (danûk) elde etme geleneğini fabrikasyon bulgura rağmen sürdürülüyor.
Buğdayın pişme sonucu şişen ve yumuşayan taneye "hedik" Kürtçe de ise "danûk" denir. Elde edilene hedikten; bulgur, düğür (bulgurun incesine verilen isim), yarma (kaynatılmış ve kurutulmuş buğdayın dibeklerde dövülerek kabuğunun ayırt edilmesi sonucunda ortaya çıkan ürün) gibi yiyecekler elde edilir.
Kentte geleneksel yöntemlerle hazırlanarak tüketilen bulgurun tadı fabrikasyon ürünü olan bulguru katlıyor. Hazırlanan büyük kazanlarda haşlanan buğdaydan elde edilen hedik serim alanlarına getirilerek, güneş altında kurumaya bırakılıyor. Elde edilen bulgur, tamamen geleneksel yöntemlerle hazırlanıyor.
"Bu geleneği babamlardan gördüm devamı için uğraşıyoruz"
Hedik geleneğini sürdürdüklerini söyleyen Mehmet Emin Çelik, "Bulgur yapıyoruz. Eski zamanlarda babamız ve dedelerimiz hepsi kendi bulgurlarını yapıyorlardı. Eskiden normal değirmenler ve fabrikalar olmadığından elde edilen hedikler el değirmenleriyle öğütülüyordu. Zorluğundan dolayı bu gelenek unutulmaya doğru gidiyor. Buğdayı kaynatıp hedik elde etmeyi bırakmışız. Hazır bulgura yönlenmişiz. Daha önceleri bir kere daha geleneksel yöntemlerle bulgur elde etti. Bu sene gene bu yöntemlereler bulgurumuzu üreteceğiz. Zorlukları çok ama tadı da yapılıştaki emeği de çok güzeldir. Bu geleneği babamlardan gördüğüm için geleneğin devamı için çocuklarımla bulgurumuzu üretiyoruz. Torunlarımda çocuklarımdan öğrenip inşallah bu gelenek unutulmaz." dedi.
Bulgur nasıl yapılır?
Bulgurun yapılışını anlatan Çelik, "Bulgur sert buğdayla yapılıyor. Ekmek buğdayı farklı bulgur buğdayı farklıdır. Buğdayı önce temizlenip kazanın büyüklüğüne göre buğday koyulur. Kazana soğuk su ile buğdayı beraber koyulur. Kazanın dibinden ateşi eksiltilmez. Kazanlar kaynadıktan sonrada bir saat daha kaynatılır. Kaynama işinden sonrada elde edilen hedik süzgeçlerle süzülür. Süzgeçten sonra hazırlanan serilecek alana götürülür ve bir süre dinlendikten alanına serilir. 3-4 gün boyunca serilen hedik sık sık karıştırılması gerekir. Kuruduktan sonra bir daha temizlendikten sonra değirmene götürülür. Hedik değirmende öğütülüp bulgur, düğür ve yarma gibi ürünler elde edilir. Elde edilen çeşitlerden çiğköfte ve içliköfte gibi yiyeceklerin üretiminde kullanılır." şeklinde konuştu.
İlk defa hedik yapılışına şahit olan çocuklar ise hediği tabaklarda tuzlayarak yemenin sevincini yaşadıklarını söylediler. (Mehmet Sait Çelik -İLKHA)