Midyat'ın kırsal kesimlerinde meşe ağaçlarının çok olduğu yerlerde meşe ağaçlarının yaprakları ve meyvesi meşe palamudu üzerine şıra gibi ortaya çıkan ve halk dilinde gezo olarak nitelendirilen, yapımı pekmez gibi ama tadı bal gibi olan şifa kaynağı gezo pekmezi, bu yıl Midyat ve İdil ilçesinin bazı köylerinde ortaya çıktı.
Midyat'ın Yeşilöz (Kemê) Mahallesi'nde yoğun olarak ortaya çıkan gezo, köylüler için bir gelir kaynağı olarak da görülüyor.
Midyat'ta gezo pekmezi için özellikle öğrenci olan köy çocukları, okuldan sonra dağa meşe palamudu toplamaya çıkıyor. Üzeri şıra ile kaplanmış olarak toplanılan palamutlar kaplara konularak üzerine su ilave edilip şırasının çıkması sağlanıyor. Ardından şıralı su süzülerek odun ateşiyle yakılan kazanlara aktarılıyor. Yaklaşık 3-4 saat ateşte pişirildikten sonra pekmez halini alarak şişelere dolduruyor. Uzun süre kapta bekletilen gezo pekmezi bal kıvamına geliyor.
Gezo pekmezinin ortaya çıkışı, özellikleri ve yapılışı
Gezo pekmezi, meşe ağacı yapraklarının ve palamudu üzerinde bulunan ve bala benzeyen renksiz yapışkan bir şıradır. Bu şıraya bölge halkı bir çeşit bitki hastalığına benzediği için gezo adını vermişlerdir. Gezo, bal gibi tatlıdır.
Köy halkı ormana yolladıkları keçi ve koyunların üzerlerine yapışan meşe yapraklarını gördüklerinde, meşe ağacının yapraklarında şıra olduğunu anlarlar.
Köy halkı, gezo pekmezi yapmak için su dolu kazanlara şıralı palamutlar ve yapraklar batırılır. Kazanın içerisindeki su şıranın ilavesi ile şerbet haline gelir. Gezo pekmezi için bu şıralı su kazanın içinde buharlaşıp koyulaşana kadar ateşte karıştırılarak kaynatılır. Kaynayan bu karışım gezo pekmezi olur. Gezo pekmezinde kullanılıp şırası alınan yapraklar hayvanlara verilir. Meşe ağaçlarındaki gezo oluşumu ilginç bir tabiat olayıdır. Gezo nadiren, bazen 3-4, bazen 10-15 yılda bir oluşur. Gezo pekmezi için kullanılan gezo yaprakları ve palamutlar üzerinde kalın bir tabaka halinde görülür. Gezo pekmezi de diğer pekmezler gibi sağlıklı bir besin kaynağıdır. Gezo pekmezi yörede kış aylarında aranan pekmezler arasındadır. (Süleyman Tunç-İLKHA)