Siirt merkez, Aydınlar ve Eruh ilçeleri sınırlarında yer alan Botan Vadisi, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 'Botan Vadisi Milli Parkı' olarak belirlendi.
Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanan kararda, "Siirt merkez Aydınlar ve Eruh ilçeleri sınırları içiresinde bulunan alanın Botan Vadisi Milli Park olarak belirlenmesine 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 3'üncü maddesi gereğince karar verildiği ifade edildi.
Karayoluyla ulaşım olarak kullanılan birçok tarihi yol ve tarihi ipek yolunun bir kısmı bugün itibariyle alan içerisinde yer almaktadır. Bu yolların birçoğu Asur Ticaret Kolonileri çağından kalmış ve arazinin durumuna göre yer yer taş döşeme olarak inşa edilmiştir. Mevcut taş döşeme yollar Roma Dönemi’nde de ihya edilerek kullanılmaya devam edilmiştir.
Milli park alanı içindeki Yerlibahçe, Kayaboğaz, Kalender, Koçlu Köylerindeki kiliseler ile Deyr Mevkii’ndeki Manastır, Osmanlı Devleti zamanında Nasturilerden ayrılarak Vatikan’a bağlanan Keldani Katolik Cemaatine aittir. Bu yapılardan en meşhuru hiç şüphesiz Botan Çayına hâkim bir yerde 6’ncı YY’da inşa edilen Münzevi Mar Yakub Manastırı’dır.
Bir diğer değer Akabe Yoludur. Yerlibahçe Köyü istikametinde Kırmızı Han’a gelmekte olan bu yol buradan Akabe’ye yönelen yol Akabenin başlangıcındaki han kalıntısına gelmektedir. Buradan itibaren yol Akabe vasıtasıyla Siirt’ ulaşmaktadır.
Yol güzergâhında gerek yolun gerekse tüccar ve kervanların güvenliğini yol asayişini kontrol amaçlı gözetleme noktaları ve kaleler yer almaktadır. Akabe’nin Siirt çıkışındaki kaya oyma iki katlı gözetleme kulesi, Şirvan Taşlı Köyü sınırlarında ve Botan Çayı’nın kenarındaki Şatan Kalesi ile Halvent’teki Kale yol üstündeki iki örnektir.
Alan aynı zamanda dini açıdan da birçok kültürel değere ev sahipliği yapmaktadır. Alan içerisinde birçok kilise ve şapele rastlamak mümkündür.
Bununla birlikte bugün itibariyle Tillo Tabiat Parkı içerisinde yer alan ışık hadisesi milli park için de önemli bir kültürel kaynak değer teşkil etmektedir. İbrahim Hakkı’ nın hocası İsmail Fakirullah’ ın mezarı üzerinde her yıl ekinoks günlerinde günün ilk ışığını yansıtması için bir düzenek hazırlamıştır. Dönem şartları değerlendirildiğinde söz konusu optik düzeneğinin hazırlanması önemli bir bilimsel meydan okuma olarak değerlendirilebilir. Milli park ilanı ile birlikte “ışık hadisesi” başta olmak üzere İbrahim Hakkı’ nın uzay bilimleri ve diğer pozitif bilimlerle ilgili ortaya koyduğu çalışmaların kamuoyu ile paylaşılması ve tanıtılması gerekmektedir.
Alanın Turizm Potansiyeli
Türkiye’de turizm sektörüne yönelik olarak hazırlanan en üst ölçekli belge Türkiye Turizm Stratejisi 2023 belgesi içerisinde Siirt ili GAP Kültür ve Turizm Bölgesi içerisinde değerlendirilmiştir.
Alanda halihazırda tarihi yollar üzerinden ve doğal alanlarda birçok trekking ve fotosafari turu düzenlenmektedir. Botan vadisi yamaç paraşütü için uygun olup geçmişte denemelerde yapılmıştır. Siirt Valiliği öncülüğünde THK ve Siirt Üniversitesi iş birliği ile yamaç paraşütçülüğü için kurs açılmış olup birçok kursiyerler sertifikalarını almışlardır. Ayrıca alanda yamaç paraşütçülüğü, rafting, su sporları faaliyetleri sürdürülmektedir. (Murat Orhan-İLKHA)