Daha sağlıklı ve güvenli bir eğitim için çocuklarını öğrenci servisleri ile okula göndermek isteyen veliler hem maddi hem de manevi sorun ve sıkıntılarla karşılaşıyor. Servis firmalarının ve servis sürücülerinin yasal yönetmelik ve mevzuata uygun hareket etmemeleri, mülki amirlerin gerekli denetimleri yapmamaları ve okul idarelerinin de konuyla yeterince ilgilenmemeleri öğrenci velilerini ciddi endişelere sevk etmekte ve zor duruma sokmaktadır. Bu durum servis firmalarının ve servis sürücülerinin keyfi hareket etmesine ve kuralları ihlal edip hayati sorun, tehlike ve mağduriyetlerin meydana gelmesine sebep olmaktadır.
Okulun evden uzak olması, çevrede yaşanabilecek olumsuzluklar, trafik kazaları, olumsuz hava koşulları vb. gibi olumsuzluklardan korunmak, daha güvenli, sağlıklı ve hızlı bir ulaşım için veliler öğrenci servislerini tercih ediyor. Ancak servis firmaları denetim boşluğundan istifade ederek bunu fırsata dönüştürmeye çalışmaktadır. Öğrenci Servisi yönetmeliğindeki kuralları ihlal ediyor, zorunlulukları yerine getirmiyor, belediyelerin belirlediği taşıma tarifelerine uymuyor, velilere istedikleri ücreti ve şartları dayatabiliyorlar.
Adrese dayalı kayıt alan anaokulları ile ilkokullarda yakın mesafede taşıma olduğundan çok büyük sorunlar yaşanmazken, adrese dayalı olmayan Anadolu Liseleri, Fen Liseleri, Meslek Liseleri ve İmam Hatip Ortaokullar ile Liseleri gibi okullarda şehrin farklı mahallelerinden öğrencilerin aynı okula gitmek zorunda kaldığı okullarda öğrenci taşımacılığında öğrenci ve veliler çok ciddi sorun ve sıkıntılar yaşamaktadır. Servis firmaları ve minibüs sürücüleri okula uzak olan veya güzergahı ters olan öğrencileri ya almak istemiyor ya da belediyenin belirlediği tarifenin 2 veya 3 katı ücret talep ediyorlar.
Öğrenci servisleri uzak mesafedeki öğrencileri almak istemiyor ve Tarifenin iki-üç katı ücret talep ediyor
Belirlenen ücret karşılığı evden-okula, okuldan-eve kaidesince servis yapması gereken şoförler, sokak güzergâhı ters olan veya yolu bozuk olan sokaklardan kaçınarak öğrencileri cadde başından hatta 1 kilometreyi bulan mesafeden alıyor ve bırakabiliyorlar. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi UKOME Başkanlığının 2018-2019 Eğitim yılı için belirleyip Büyükşehir Belediyesi’nin resmî web sitesinde yayımlamış olduğu “Servis Ücret Tarifesi”nde belirlenen en uzak mesafenin ücretinin iki veya üç katı fazla ücret talebinde bulundukları ve aldıkları halde veli öğrenciler mağdur ediliyor.
Firma sahipleri ve minibüs sürücüleri fiyatları fazla bulup itiraz edene velilere “Biz belediyenin tarifesine uymak zorunda değiliz, zaten kimse belediyenin tarifesine uymuyor. Eğer biz belediyenin tarifesine uyarsak zarar ederiz bu işi yapamayız. Onun için ya istediğimiz ücreti verirsiniz ya da öğrenciniz kendi imkanlarınızla taşırsınız.” Şeklinde cevap veriyorlar.
Servis minibüslerine kapasitesinin iki kati öğrenci alınıyor ve kötü muamele yapılıyor
Denetimlerin eksikliğinden faydalanan servisler, kapasitesi 14 veya 16 olan araçlara 28 ile 32 kişi arası öğrenci almaktadır. Bunu yaparken de “ben bunu yapmak zorundayım, iki kat öğrenci bindirmek zorundayım, böyle yapmasam kazanamıyorum, ben kazanamazsam bu işten ne anladım” diyerek yaptığı yanlışı savunabilmekte ve suçu tarifeleri düşük belirleyen belediyelere yüklemektedir.
Minibüsleri tıka-basa dolduran sürücüler ayakta kalmaktan veya sıkışmaktan dolayı ses çıkaran küçük çocukları da çıkardıkları gürültülerden dolayı sert bir şekilde azarlayıp korkutmaktadırlar. Bu durumu ailelerine söylememeleri için de ayrıca korkutulup tehdit edilmektedirler. Dayanmayıp durumu ailelerine anlatan veya veliler tarafından durum fark edilip sorun sürücü ile veya firma ile konuşulduğunda velilere ters ve argo cevaplar verilmekte ve çocuğunu almamakla tehdit edebilmektedir. Hatta bazı sürücüler bu uyarıları inada dönüştürüp basit sebeplerle bazı günlerde öğrenciyi alınmadığı günler bile olabiliyor.
Minibüslerde yüksek sele arabesk veya siyasi içerikli müzik dinletiliyor
Servis araçlarında bir-iki öğrencinin isteği üzerine ve diğer öğrencilerin rahatsız olup itiraz etmelerine rağmen sürücüler yüksek sesli müzik açıyor. Bu müziklerin içeriği öğrencilerin yaşına ve konumuna uygun olmayan, olumsuz etkileyen ve yanlış yönlendirebilen siyasi içerikli müzikler ve aşk içerikli arabesk gibi müziklerdir.
Veliler servis sürücülülerin bu sorumsuzluğunun gençlerin kanlarının kaynadığı, duyguların had safhada yüksek olduğu dönem olan ergenlik dönemini yaşadığı bu süreçte kimi gençlerin duygularına yenik düşerek heva ve hevesleri peşine düşerek, farklı siyasi fikir akımlarına kapılarak derslerini ihmal ettiklerini, devamsızlık yaptıklarını hatta okulu bile bırakabilecek duruma geldiklerini ve hayatlarının kararmasına sebep olabildiğini belirtiyor. Özellikle orta öğretim seviyesindeki öğrencileri taşıyan servis araçlarında bu tür olumsuzluklar çok fazla yaşanmakta, ya arabesk tarzı aşk içerikli müzikler ya da siyasi müzikler dinletilerek gençlerin bakış açıları değiştirmeye çalıştırılıyor. Bazı sürücülerin bunu bilinçli olarak yaptığı ileri sürülüyor. Bu durum öğrenci velilerinin daha çok endişelenmelerine sebep oluyor.
Servis araçlarında hijyen kurallarına uyulmuyor
Servis araçları yeterince temiz değil, bakım yapılmıyor. Servis araçlarının içi düzenli olarak temizlenmiyor. Koltuklar temiz değil. Birçok aracın içi kötü kokuyor ve öğrenciler hem kötü kokudan hem de havasızlıktan mide bulantısı geçiriyorlar.
Aracın için yaz ve kış şartlarını uygun iklimlendirme yapılmıyor. Özellikle yaz aylarında yakıt tasarrufu olsun diye sürücülerin soğutucu klimaları çalıştırmamaları çocuk yaştaki öğrencileri bunaltıp baygın geçirecek seviyeye kadar getiriyor.
Sürücüler yönetmelikte belirtilen kılık kıyafet kurallarına uygun giyinmiyor ve saç sakal bakımını yapmıyor. Sürücüler ön camı açıp saraçta sigara içiyorlar. Öğrenciler hem sigara dumanından rahatsız oluyor hem de araç camı açık olduğundan üşüyüp hastalanıyorlar.
Veliler “şikayetlerimiz iletmek için muhatap bulamıyoruz”
Veliler öğrenci servisini denetlemek ve bu konu hakkındaki şikayetleri almak ile görevli ve yetkili olan belediye bünyesindeki Ulaşım Koordinasyon Merkezi’nin (UKOME) ve Trafik Ekiplerinin gerekli denetimleri yeterince yapmadıklarını, velileri bu konu hakkında yeterince bilgilendirmediklerini söylüyor.
Veliler “Gerekli denetimler yapılmıyor, vatandaş sorun, sıkıntı ve şikayetlerini nereye yapacağını bilmiyor, velilere gereken bilgilendirmeler yapılmıyor. Geleceğimizi teslim ettiğimiz öğrenci servilerinden hesap soramıyoruz. Okullar servis firmalarından bağış adı altında para aldıkları için her okul bir firma ile anlaşmış oluyor, veliye başka alternatif kalmıyor, eli kolu bağlanıyor. Okul idareleri veli ile servis firmasını muhatap ediyor. Firma da veliye istediği dayatmada bulunuyor, veli çaresiz kalınca hesap soramıyor, hatta şikâyet etmekten bile çekiniyor.
Firma sahipleri genellikle iktidardaki milletvekilleri veya üst düzey kurum yetkililerinin yakını olduğundan veya desteğini aldığından veli ve öğrencilere karşı kaba ve sorumsuz davranabilmektedirler.
Bu konu hakkına ‘Kamu Spotları’ hazırlanıp veliler bilinçlendirilmelidir.” Şeklinde istek ve sorunlarını dile getiriyorlar.
Okul idareleri MEB’in servisler için getirmiş olduğu puanlama sistemi yanlış
Okul idarecileri servis firmalarına tanınan bazı imtiyazlar ve firmalar için getirilen puanlama sitemindeki uygulamadan dolayı okul idarecileri ve okul aile birlikleri olarak servis firmalarına karşı pazarlık ve rekabet gücünün zayıfladığını, görevini usulüne göre yapmayan firmayı başka bir firma ile değiştirme imkânı bırakmadığını veya değiştirmekte çok zorlandıklarını, bundan dolayı sorunların yaşandığını, çabuk çözülmediği belirtiyorlar. Bu sorunun yaşanmaması için önceki yıl okul taşımacılığını yapan firmanın diğer firmalara karşı daha avantajlı duruma yükselten ek puan alma sisteminin kaldırılmasının gerektiğini belirtiyorlar.
“Ufak bir ihmalkarlık çocukların hayatına mal olabilmektedir”
Makina Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi Başkanı Sait Bahçe, yaptığı yazılı açıklamada denetim eksikliğini dile getirerek, "Çocuklarımızı emanet ettiğimiz öğrenci servislerinde tüm velilerin ilk önceliği elbette ki güvenlik. Çocuklarımızı gözümüz arkada kalmadan, gönül rahatlığı ile servislere emanet edebilmeliyiz. Geçtiğimiz yıl İzmir’in Çiğli ilçesinde kreşe giden 3 yaşındaki Alperen Şahin’in, uyuduğu okul servisinde unutulup hayatını kaybetmesi, şubat ayında engelli öğrenci Fatma Zehra’nın okul servis aracında unutulup 45 dakika boyunca kilitli araçta mahsur kalması, okul servis araçlarında hem denetim hem de uygulamada var olan yetersizlikleri bir kez daha gözler önüne sermiştir." dedi.
“Taşıma sorunu ancak kamusal, ücretsiz ve nitelikli toplu taşıma ile çözülebilir”
Bahçe, "Trafiği olumsuz etkileyen ve önemli bir kazanç kapısı haline getirilen servis taşımacılığının, artık kontrol altına alınması şarttır. Sorunun kamusal, ücretsiz, nitelikli toplu taşıma ile çözülebileceği açıktır. Bu anlamda, yerel yönetimin politikalarını gözden geçirmesi ve kamu yararı doğrultusunda hareket etmesi gerekmektedir." ifadelerini kullandı.
Okul servisleri üzerinden 'bağış' adı altında gelir elde etmeye çalışan okul idarecileri ve aile birliği başkanlarının işi ticari ranta çevrildiğini 2015 yılında Servis Araçları Esnaf Odası tarafından Diyarbakır Valiliğine üst yazı ile bildirilmişti. (Ramazan Zeren, Hamza Adiyaman – İLKHA)