Muhsin Şenol-DOĞRUHABER
Dolar yükseldi, beraberinde fiyatlar da yükseldi. Bazı pansuman tedbirlerle birlikte dolarda ve enflasyonda düşüş yaşandığı söylendi fakat bunun halka yansımadığı görüldü. Market ve pazarlardaki fiyatlar vatandaşı korkutmaya devam etti. Fiyatlar geçen yılla kıyaslandığında %70`e varan bir enflasyon olduğu görüldü. Hammadde fiyatları arttı, üreticiler fiyatları arttırdı ve bu artışın maketlerdeki görüntüsü ürkütücü oldu. TESK Başkanı Bendevi Palandöken ise denetimlerin olmadığından şikâyet ederek perakende sektörünün tekelleştiği uyarısında bulundu.
LİMON, TEMİZLİK ÜRÜNLERİ DERKEN ŞİMDİ DE SOĞAN
Geçtiğimiz yıl her dönem bir ürünün hızlı fiyat artışına şahit olduk. Önce limon fiyatları anormal şekilde yükseldi. Hasat zamanı düşeceği söylendi. Öyle de oldu. Fakat artıştan önceki fiyatları hiçbir zaman geri dönmedi. Ardından Amerikan Başkanı Trump`ın TL`ye karşı attığı twitlerle dolar hızla yükseldi ve tarihin en yüksek seviyelerine ulaştı. Doların arttığı dakikalarda marketler raflardaki fiyatları ‘güncellemekle` meşguldü. Doların yükselişinden hemen sonra zincir marketler karlarının düşmesine bir gün bile tahammül etmeden fiyatları yükseltti. Özellikle temizlik ürünleri bu yükselişten payını en fazla alan ürün grubu oldu. Geçen yıla oranla yüzde 145`i bulan zamlar oldu. Şimdilerin modası ise soğan fiyatlarındaki artış oldu. Soğan fiyatları mevsimsel şartların ve yakıt fiyatlarının da kısmi etkisiyle anormal derecede yükseldi. Çarşı-pazara uğrayan vatandaş korkunç rakamlar karşısında adeta şok oluyor.
MARKETLERDEKİ ENFLASYON %70
Aralık 2017 ve Eylül 2018 ayrıca Ocak 2019 rakamlarının karşılaştırıldığı tabloda fiyatlarının yükselişini daha net gösteriyor. Tabloda kur artışıyla gelen zamların aynı oranda geri alınmadığı hatta bazı ürünlere daha sonra zam bile yapıldığı da görülüyor. Örneğin; Aralık 2017`de 3,95 kuruş olan 4 litre çamaşır suyunun fiyatı Eylül 2018`de 6,95 kuruşa çıkıyor. Buradaki zam oranı %76 olarak görülüyor. Doların düşmesi bu ürünü hiç etkilemediği gibi Ocak 2019`da %4 zamlanarak 7,20 kuruş oldu. Bir başka örnekte ise 1 kilogramlık paket çayın Aralık 2017`de 13,90 kuruş olduğu görülüyor. Doların yükselişinden nasibini alan çay 18,90 kuruşa yükseliyor. Daha sonra fiyatların düşmesinin beklendiği dönemde ise %32`lik bir artışla 24,95 kuruşa yükseliyor. Tüm tablonun ortalama bir yıllık fiyat artışları ele alındığında ise %70 olduğu görülüyor. TÜİK ise 2018`de enflasyonu 20,30 olarak açıklamıştı.
ALIŞVERİŞTE NAKİT KULLANIMI DA GİDEREK AZALIYOR
BKM verilerine göre, geçen yıl kartla yüzde 21 artışla 817 milyar TL harcandı. Kredi kartıyla yapılan ödemeler yüzde 18, banka kartıyla yapılan ödemeler ise yüzde 38 yükseldi. Geçen yıl kredi kartı sayısının yüzde 6, banka kartı sayısının ise yüzde 11 artış gösterdiği ifade edilirken 2018 yılında kredi kartı adedi 66,3 milyona, banka kartı adedi de 146,4 milyona ulaştı. Böylece toplam kart adedi yaklaşık 213 milyon olarak gerçekleşti.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu Başkanı Bendevi Palandöken
“ZİNCİR MARKET SAYISI 4 YILDA YÜZDE 66 ARTTI”
Zincir marketlerin her geçen gün kuralsız şekilde arttığına dikkati çeken Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu Başkanı Bendevi Palandöken, “Perakende yasası yürürlüğe girdiği zaman ülkemizde 18 bin 608 zincir market vardı. Geçtiğimiz yıl Kasım ayında ise bu sayı 30 bin 933`e çıktı. Yani zincir market sayısı 4 yılda yüzde 66 arttı fakat perakende yasası halen ihtiyaca cevap veremedi. Esnafın günden güne yok olmasının ve fiyatların katlanarak artmasının en büyük nedeni bu marketlerin kuralsız şekilde her köşe başına, her sokağa, hatta yan yana açılarak tekelleşmeleridir. Bu kuralsızlık devam ettiği sürece tekelleşme daha çok artar ve fiyatlar hiçbir zaman aşağı gelmez. Bu yüzden perakende yasasına yeni bir düzenleme yapılarak işlerlik kazandırılmalı. Çünkü esnafın olmadığı ekonomide büyüme ve kalkınmadan söz edilemez. Küçüğü olmayanın büyüğü de olmaz ilkesi ile esnaf zincir marketlere karşı korunmalı” şeklinde söyledi.
“ZİNCİR MARKETLER ESNAFI VE EKONOMİYİ OLUMSUZ ETKİLİYOR”
Perakende sektörünün dengeli bir biçimde düzenlenmesi gerektiğini belirten Palandöken, “Ülkemizde ekonomik anlamda yaşanan kimi sorunlar yalnız ihracatla yeterli ölçüde çözülemez. Zincir marketler tekelleşerek hem esnaf ve sanatkârın ekmeğini bölüyor hem de iç piyasada dengesiz bir ekonomik ortama neden oluyor. Pazarlarda tezgah sayısı yarı yarıya düştü. Rekabetin oluşabilmesi için çarşı Pazar esnafı ihmal edilmemeli. Çarşı Pazar esnafı ihmal edildikçe işsizlik sayısı da kapanan iş yerleri ile birlikte artıyor. Mutlaka iç piyasa ve perakendenin de dikkate alınması gerekiyor. Bu konuda gerekli yasal düzenlemeler bir an önce hayata geçirilmeli” dedi.