Çalışmaları uzun zamandır devam eden Türkiye Uzay Ajansının kuruluşuna ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararnamesi Resmi Gazete'de yayımlandı.
Buna göre Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı olacak olan Türkiye Uzay Ajansının merkezi Ankara olacak. İdari ve mali açıdan özerk olacak olan ajansın kendine özel bir bütçesi olacak.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, "Uzay teknolojileriyle ilgili politika ve stratejileri belirleyecek Türkiye Uzay Ajansının kurulmasıyla 20 yıllık rüya gerçek oldu. Türkiye Uzay Ajansı dışa bağımlı olmayan rekabetçi sanayinin geliştirilmesine zemin hazırlayacak. Milli çıkarlarımız uzayda da gözetilecek." dedi.
Koordinasyonu sağlayacak
Uzay sanayinin gelişmesi nedeniyle uzay ve havacılık alanında Türkiye'de oluşan kapasiteyi verimli bir şekilde kullanmak için koordinasyon sağlayacak ve denetleyecek bir yapıya ihtiyaç olduğunu kaydeden Varank, "Bu kurum, uzay teknolojileri alanında belirlenen temel politika ve stratejilerinin sonuç odaklı uygulanmasını sağlayacak." diye konuştu.
Bundan böyle uydu, fırlatma araç ve sistemleri, hava araçları, simülatörler, uzay platformları dâhil uzay ve havacılıkla ilgili her türlü ürün, teknoloji, sistem, tesis, araç ve gereçlerin tasarımı, üretimi ve entegrasyonunun tek elden planlanabileceğini belirten Bakan Varank, "Uzay Ajansı, 'Milli Teknoloji, Güçlü Sanayi' vizyonunu uzay ve havacılık alanında da başarıyla uygulamak için çalışacak." dedi.
İş birlikleri geliştirecek
Varank, ajansın dışa bağımlı olmayan rekabetçi bir sanayinin geliştirilmesine zemin hazırlayacağını bildirerek, "Ulusal ve uluslararası ilişkileri yürütecek bir yapıda olacak. Diğer uzay ajansları ile ikili ve çoklu iş birliklerini geliştirecek. Türkiye'nin uzaydaki menfaatlerini uluslararası arenada koruyacak." dedi.
Merkezi Ankara'da
Ajans, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın ilgili kuruluşu olarak konumlandırıldı. Tüzel kişiliğe haiz ajansın idari ve mali özerkliği ve özel bütçesi olacak. Ajans merkezi olarak faaliyetlerini Ankara'da yürütecek.
"Milli uzay" programı
Ajans, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen politikalar doğrultusunda Millî Uzay Programı'nı, hedef ve öncelikleri ortaya koymak amacıyla da stratejik planlar hazırlayacak.
Uzaya bağımsız erişim
Ajansın görevleri arasında, "Uzaya bağımsız erişim imkânı sağlayacak tesis ve teknolojilerin kazanılması" yer alacak. Ajans, uzay araçları ve uzay yer sistemlerine ilişkin ulusal egemenlik kapsamındaki hakların kullanımına karar verecek.
Ajansın diğer görevleri şunlar olacak:
Koordinasyon
Uzay yer istasyonlarının işletilmesine yönelik sözleşme imzalamak, uzay yer istasyonları arasında koordinasyonu sağlamak, ülkemizin uzaya yönelik hak ve menfaatlerinin korunması ve güvence altına alınması için ulusal ve uluslararası kuruluşlarla koordinasyonu yürütmek. TÜBİTAK UZAY Enstitüsü, TAI, ROKETSAN, TÜRKSAT gibi kurumların uzayla ilgili projeleri UZAY AJANSI tarafından koordine edilecek.
Kayıt tutacak
Uluslararası anlaşmalar uyarınca uzaya fırlatılan nesnelerin kayıtlarını devlet adına tutmak, Birleşmiş Milletler nezdinde tescil işlemlerini gerçekleştirmek veya tescil işlemlerini gerçekleştirmek üzere yetkilendirmek.
İnsanlı veya insansız
Ticari, bilimsel ve araştırma-geliştirme amaçlı uzay operasyonları ile insanlı veya insansız uzaya erişim ve uzayın keşfine yönelik operasyonları yaptırmak veya yapılmasını koordine etmek.
Tasarım yapacak
Uydu, fırlatma araç ve sistemleri, hava araçları, simülatörler, uzay platformları dâhil uzay ve havacılıkla ilgili her türlü ürün, teknoloji, sistem, tesis, araç ve gereçlerin tasarımı, üretimi, entegrasyonu ve gerekli testlerinin yapılmasını sağlamak amacıyla plan, proje ve çalışmalar yapmak veya yaptırmak.
Fırlatma kayıtları
Kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör kuruluşları tarafından uzaya gönderilecek uydu ve uzay araçlarının yurtiçinden fırlatılmasına, yörüngeye yerleştirilmesine ve geri döndürülmesine ilişkin gerekli izinleri vermek ve koordinasyonu sağlamak; yurtdışından fırlatılmasına, yörüngeye yerleştirilmesine ve geri döndürülmesine ilişkin bildirimleri kayıt altına almak.
Doğal afetlerin erken tespiti
Uzay ve havacılık bilimi ve teknolojilerinin; ülke kalkınması, millî güvenliğin sağlanması, kamu sağlığının ve çevrenin korunması, doğal kaynakların ve tarımsal verimliliğin tespit edilmesi, doğal afetlerin erken tespitinin yapılması ve doğal afetlerden kaynaklanan hasarların azaltılması, uluslararası yükümlülük ve anlaşmaların takibine yönelik kullanılması amacıyla yapılacak çalışmalarda ilgili kurumlar ile koordinasyonu sağlamak.
Merakın geliştirilmesi
Ülke genelinde uzay ve havacılık bilim ve teknolojilerine yönelik ilgi ve merakın geliştirilmesinde öncülük yapmak. Millî güvenlik ve kamu düzeninin sağlanması amacıyla, Ajansın görevi kapsamında yapılan çalışmalar sonucunda elde edilen verinin standartlarını oluşturmak.
Deneysel hava araçları
Ülkenin sahip olduğu kritik uzay ve havacılık teknolojilerinin ihracına ilişkin usul ve esasları, ilgili kurum ve kuruluşlarla koordineli olarak belirlemek. Deneysel amaçlı uzay ve hava araçları, uzay ve yer sistemleri, alt sistemler, ekipman ve bileşenlerin geliştirilmesine, uzayın keşfine yönelik araştırmalar yaptırmak.
AR-GE yapacak
Uzay ve havacılık bilimi ve teknolojilerinde dışa bağımlılığı azaltmak, uluslararası alanda rekabet gücünü artırmak, bilimsel ve teknolojik altyapıyı oluşturmak ve her türlü yeni teknolojinin geliştirilmesi amacıyla Ar-Ge ve yüksek teknoloji girişimciliği destek programları hazırlamak. Ajans, bu görevleri, Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu'nun ilke ve önerilerini dikkate alarak belirleyecek.
Ajansın gelirleri
Ajansa her yıl genel bütçeden bir gelir aktarılacak.
Buluşlardan doğan haklar, her türlü yardımlar, bağışlar ve vasiyetler de ajansın gelirleri arasında yer alacak.
Yüzde 20'si ajansa
TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü tarafından bir önceki yıl elde edilen gelirin yüzde 20'si ajansa yönlendirilecek. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nün yıllık gelirlerinden o yıla ilişkin her türlü giderinin karşılanmasından sonra kalan miktarın yüzde 20'si de ajansa gidecek.
Ulaştırma'dan da gelecek
655 sayılı Ulaştırma ve Altyapı Alanına İlişkin Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 40'ıncı maddesinin birinci fıkrası gereğince Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na ar-ge harcamaları için aktarılan tutarın yüzde 20'si ajans hesabına aktarılacak.
AR-GE için proje ve burs
Ajans, uzay ve havacılık bilimi ve teknolojileri alanındaki Ar-Ge ihtiyaçlarını karşılamak üzere TÜBİTAK programları üzerinden proje ve burs çağrılarına çıkacak.
Kararname ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bünyesinde bulunan Havacılık ve Uzay Teknolojileri Genel Müdürlüğü kapatılmış oldu. (İLKHA)