OHAL sonrası yasal düzenleme Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından onaylandı ve yürürlüğe girdi.
OHAL`den sonrası için çıkarılan yasada neler var?
1- Valiler, kamu düzeni veya güvenliğinin olağan yaşamı durduracak veya kesintiye uğratacak biçimde bozulduğu ya da bozulacağına ilişkin ciddi belirtilerin bulunduğu durumlarda, 15 günü geçmemek kaydıyla ildeki belirli yerlere girişi ve çıkışı kamu düzeni ya da kamu güvenliğini bozabileceği şüphesi bulunan kişiler için sınır koyabilecek.
Valiler, belli yerlerde veya saatlerde kişilerin dolaşmalarını, toplanmalarını, araçların seyirlerini düzenleyebilecek veya kısıtlayabilecek, ruhsatlı da olsa her çeşit silah ve merminin taşınması ve naklini engelleyebilecek.
2- Toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yer ve güzergahı, vatandaşların günlük yaşamını aşırı ve katlanılamaz derecede zorlaştırmayacak.
Buna göre, açık yerlerdeki toplantılar ile yürüyüşler gece vaktinin başlamasıyla dağılacak şekilde, kapalı yerlerdeki toplantılar ise saat 24.00`e kadar yapılabilecek. Toplantı ve gösteri yürüyüşünün gece vaktinin başlamasından sonra devam edeceği konusunda geçerli neden bildirilmişse açık yerlerde yapılan toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin dağılma saati mahallin en büyük mülki amirinin kararıyla en geç saat 24.00`e kadar uzatılabilecek.
3- Türkiye hükümetine yönelik gerçekleşen darbe girişimini protesto eden bir kişi Kanunla, düzenlemenin yürürlüğe girdiği günden itibaren üç yıl süreyle, terör örgütlerine veya MGK`ce devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu değerlendirilen Anayasa Mahkemesi üyeleri hakkında Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun salt çoğunluğunca, Yargıtay daire başkanı ve üyeleri hakkında Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulunca, Danıştay daire başkanı ve üyeleri hakkında Danıştay Başkanlık Kurulunca, hakim ve savcılar hakkında Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunca, askeri hakimler hakkında Milli Savunma Bakanı`nın başkanlığında oluşan komisyonca ve Sayıştay meslek mensupları hakkında Sayıştay Başkanı başkanlığında oluşan komisyonca meslekten çıkarılmalarına karar verilecek.
4- MİT, “Bilgi Edinme Hakkı Kanunu” kapsamı dışına çıkarılıyor.
Yasayla, Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu`nun 17`nci maddesinde atıfta bulunulan Sıkıyönetim Kanunu`nun yürürlükten kaldırılması nedeniyle söz konusu madde yeni hükümlere göre düzenleniyor.
Seferberlik ve savaş hallerinde, tespit ve ilan edilen bölgeler içinde kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, haberleşmenin engellenmesi, yağma, nitelikli yağma, genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması, radyasyon yayma, trafik güvenliğini tehlikeye sokma, zehirli madde katma, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma, mühürde sahtecilik, halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit, kanunlara uymamaya tahrik, suç işlemek amacıyla örgüt kurma, ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması, mal veya hizmet satımından kaçınma, Cumhurbaşkanına hakaret, devlet güvenliği ile ilgili belgeleri elinde bulundurma suçlarını işleyenler veya bu suçlara iştirak edenler, bölgede yetkili kılınan komutan tarafından gerekli görüldüğü takdirde askeri mahkemelerde yargılanacak.
5- Seferberlik ve Savaş Hali Kanunu`nda belirtilen suçlardan dolayı Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında bölgede yetkili kılınan komutanın kovuşturma yapabilmesi Cumhurbaşkanının, milletvekilleri hakkında TBMM`nin, general ve amiraller hakkında Genelkurmay Başkanlığının, bakan yardımcıları hakkında ilgili bakanların iznine ve yargılama usulüne bağlı olacak.
6- Valiler ve kaymakamlar ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığında görevli general ve amiraller hakkında İçişleri Bakanı; Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Hakimler ve Savcılar Kurulu, Sayıştay Başkan ve üyeleri, hakimler ve savcılar ve bu sınıftan sayılanlar hakkında ise özel kanunlarına göre yetkili kurul ve makamlar izin verecek.
Bu kişiler hakkında yetkili kurul ve makamlar tarafından, hakkında bölgede yetkili kılınan komutanca kovuşturma yapılmasına izin verilmediği durumda, özel kanunlarına göre işlem yapılacak.
7- Kanunla, OHAL döneminde doğrudan KHK ile ihraç edilip Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonunca başvurusu kabul edilenler hakkında uygulanacak usul hükümlerinin bir kısmı yeniden belirleniyor.
Kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarılan ya da ilişiği kesilenlere ilişkin başvurunun kabulü halinde karar Devlet Personel Başkanlığına bildirilirken yapılan düzenlemeyle karar, kadro veya pozisyonunun bulunduğu kuruma, yükseköğretim kurumlarında kamu görevinden çıkarılan öğretim elemanları için YÖK`e bildirilecek.
Kamu görevine iade edilecekler, eski kadro veya pozisyonuna atanacak. Ancak müdür yardımcısı veya daha üstü ile bunlara eşdeğer yöneticilik görevindeyken kamu görevinden çıkarılanların atamalarında, yöneticilik görevlerinden önce bulundukları kadro ve pozisyon unvanları dikkate alınacak.
Kanunla, YÖK`e bildirilenlerin atama tekliflerine ilişkin hükümde herhangi bir değişikliğe gidilmiyor.
8- Tahliye talepleri, en geç 30`ar günlük sürelerle tutukluluğun incelenmesiyle birlikte dosya üzerinden karara bağlanabilecek.
Tutukluluğun incelenmesi en geç 30`ar günlük sürelerle dosya üzerinden, 90`ar günlük sürelerle kişi veya müdafi dinlenilmek suretiyle resen yapılacak.
9- Anayasal düzene karşı işlenen suçlar ile terör suçlarından mahkum olanlar, MGK`ce devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti ve iltisakı ya da bunlarla irtibatı nedeniyle kamu görevinden çıkarılanların silah ruhsatları iptal edilecek ve silahların mülkiyeti kamuya geçirilecek.
10- Askeri mahallerde yapılacak arama, cumhuriyet savcısının nezaretinde askeri makamların katılımıyla adli kolluk görevlileri tarafından yerine getirilecek. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcının yazılı emriyle de askeri makamların katılımıyla adli kolluk görevlilerince arama yapılabilecek.
Askeri mahallerde yapılacak el koyma işlemi, savcının nezaretinde askeri makamların katılımıyla adli kolluk görevlileri tarafından yerine getirilecek. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcının yazılı emriyle de askeri makamların katılımıyla adli kolluk görevlilerince el koyma işlemi yapılabilecek.
11- Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmada, somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka surette delil elde etme imkanının bulunmaması halinde, hakim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde savcı tarafından şüphelinin kullandığı bilgisayar ve bilgisayar programlarıyla, bilgisayar kütüklerinde arama yapılmasına, bilgisayar kayıtlarından kopya çıkarılmasına, bu kayıtların çözülerek metin haline getirilmesine karar verilecek.
Bilgisayar, bilgisayar programları ve bilgisayar kütüklerine şifrenin çözülememesinden dolayı girilememesi veya gizlenmiş bilgilere ulaşılamaması ya da işlemin uzun sürecek olması halinde, çözümün yapılabilmesi ve gerekli kopyaların alınabilmesi için bu araç ve gereçlere el konulabilecek.
12- Cumhuriyet savcısı tarafından verilen kararlar 24 saat içinde hakim onayına sunulacak. Hakim kararını en geç 24 saat içinde verecek. Sürenin dolması veya hakim tarafından aksine karar verilmesi halinde çıkarılan kopyalar ve çözümü yapılan metinler derhal imha edilecek.
13- Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın etkin soruşturma yapılmadan verildiğinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmesi veya bu karar aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi üzerine, kararın kesinleşmesinden itibaren 3 ay içinde talep edilmesi halinde yeniden soruşturma açılacak.
14- Kamu görevinden çıkarılan asker kişilerin askeri rütbeleri, mahkeme kararı aranmaksızın karar tarihinden geçerli olmak üzere geri alınacak.
15- Yasayla, Avrupa İnsan Haklan Mahkemesi`ne Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun`a geçici madde eklendi.
Buna göre, maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Anayasa Mahkemesinde derdest olan bireysel başvurular, başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle verilen kabul edilemezlik kararının tebliğinden itibaren üç ay içinde yapılacak müracaat üzerine Tazminat Komisyonu tarafından incelenecek.
Komisyona müracaat, müracaat edenin kimlik bilgileri ile Anayasa Mahkemesine başvuru tarihi ve numarasını içeren imzalı bir dilekçeyle yapılacak. Dilekçeye, Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel başvuruya ilişkin form, kabul edilemezlik kararı ve bu kararın tebliğine dair belge ile ihlal iddiasına ilişkin diğer bilgi ve belgeler eklenecek. Müracaat evrakındaki eksikliğin giderilmesi için müracaat edene 30 günü geçmemek üzere süre verilecek. Bu süre içinde, geçerli bir mazeret olmaksızın eksikliğin tamamlanmaması halinde müracaat reddedilecek. Bu madde uyarınca komisyona yapılan başvurular için karar verme süresi, 9 ay yerine 16 ay olarak uygulanacak.
16- Teklifle 2017 yılında yapılan değişiklikle sıkıyönetim rejimi Anayasa`dan çıkarıldığından, bu düzenlemeye uyum için Sıkıyönetim Kanunu yürürlükten kaldırılıyor.
17- Kurumlar, bildirim veya atama teklif tarihini takip eden 30 gün içinde atama işlemlerini tamamlayacak. Bu kapsamda yer alan personele ilişkin kadro ve pozisyonlar, ilgililere ilişkin atama onaylarının alındığı tarih itibarıyla ihdas, tahsis ve vize edilmiş sayılacak.
Söz konusu kadro ve pozisyonlar, herhangi bir şekilde boşalırsa başka bir işleme gerek kalmadan iptal edilmiş olacak. Atama emri, ilgili kamu kurum ve kuruluşunca Tebligat Kanunu hükümlerine göre ilgililere tebliğ edilecek. Tebliğ tarihini takip eden 10 gün içinde göreve başlamayanların bu maddeden doğan atanma hakkı ile mali hakları düşecek.
Kamu kurum ve kuruluşları, atama ve göreve başlatma işlemlerinin sonucunu, işlemlerin tamamlanmasını takip eden 15 gün içinde Devlet Personel Başkanlığına bildirecek. İlgililerin kamu görevinden çıkarılmasına ilişkin KHK hükümleri, bu düzenlemede belirtilen kişiler bakımından tüm hüküm ve sonuçlarıyla birlikte ortadan kalkmış sayılacak. Görevine iade edilenlere, kamu görevinden çıkarılma tarihlerini takip eden aybaşından göreve başladıkları tarihe kadar geçen süreye tekabül eden mali ve sosyal hakları ödenecek. Bu kişiler, kamu görevinden çıkarılmalarından dolayı herhangi bir tazminat talebinde bulunamayacak.
17- Kanuna göre; il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinin personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerini karşılayan şirketlerin koruma ve güvenlik hizmeti alanındaki faaliyetlerinde Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun hükümleri uygulanacak.
Bu şirketlerin faaliyet alanının münhasıran koruma ve güvenlik hizmeti olması zorunluluğu aranmayacak. Şirketler, bu kapsamdaki faaliyetlerini ayrı bir bölüm halinde yürütecek.
Şirketlerde özel güvenlik alanında istihdam edilen özel güvenlik görevlisi sayısının 10 kişiyi geçmemesi halinde en az lise mezunu olma ve özel güvenlik temel eğitim şartı sadece özel güvenlik bölümünde görevli yöneticiler için aranacak.
Bu şirketler, Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun`da yer alan ruhsat harcından muaf olacak. Şirketler, kendi kurumları dışındaki özel ve kamu kurumlarına özel güvenlik hizmeti veremeyecek