TEKNOLOJİ SERVİSİ

NASA'nın ikizler çalışmasında bir dönüm noktası gerçekleşti. Uzayda yaklaşık bir yıl kalan Scott Kelly'nin sağlığı üzerine yapılan uzun süreli araştırma, 2017 tarihli ilk bulguların geçerliliğini doğruluyor. Bulgular gelecekteki olası Mars yolcularının karşılaşabilecekleri sağlık sorunları hakkında yeni bilgiler veriyor.

KELLY, 340 GÜNDÜR UZAY İSTASYONU'NDAYDI!

Astronot Scott Kelly, 2015`te başlayıp 2016`da biten uzay uçuşunda Rus kozmonot Mikhail Kornienko ile Uluslararası Uzay İstasyonu'nda 340 gün geçirdi. Bu önemli uçuş araştırmacılara insan sağlığının uzayda geçirilen neredeyse bir yıllık süre boyunca nasıl değiştiğini görmek için bir fırsat sundu.

KARDEŞİ İSE DÜNYADAYDI

Ancak Scott'ı test için kullanmanın bir başka avantajı daha vardı; çünkü Scoot`un dünyada kalan bir de ikiz kardeşi vardı: Mark. Araştırmacılar, Scott`un Uluslararası Uzay İstasyonu`nda bulunduğu süre boyunca hem kendisinden hem de ikiz kardeşi Mark`tan veri topladılar.

NASA yetkililerine göre bu, genetik ile çevrenin etkilerini karşılaştırmak için mükemmel bir çalışma ortamı doğurdu.

MARS'A YOLCULUK ÜÇ YILA YAKIN SÜRECEK

Uzayda bir yıl, bugünün standartlarına göre uzun bir süre, ama araştırmacılar Mars'a uçuşa hazırlanıyorlar. Bu yolculuk muhtemelen üç yıla yakın sürecek.

Scott'un vücudunun nasıl tepki verdiğini görmek bir veri sağlayacak, fakat yolculuğun yapılabilmesi için uzayın insan vücudu üzerindeki uzun vadeli sağlık etkileri hakkında daha fazla veriye ihtiyaç var.

Şimdiye kadar, araştırmacılar kemiklerin ve kasların zayıfladığını, sıvıların kaydığını ve bazı durumlarda astronotların kalıcı görme değişiklikleri ile geri döndüğünü biliyorlar ve bunlar için tedbirler araştırılıyor.

İkizler çalışması, kardeşlerin genomlarını araştırarak ve Scott ve Mark'ın fiziksel ve psikolojik sağlık durumları hakkında veri toplayarak bir adım daha ileriye gitti. Scott`un vücudundaki bazı değişiklikler, inişten sadece birkaç saat ya da bir gün sonra kaybolurken, bazıları altı ay sonra da duruyordu. İşte önemli yeni bulgulardan bazıları:

• Scott'ın telomerleri –ya da insanlar yaşlandıkça kısalan kromozom uçları– uzayda çok daha uzadı. Bu bulgu 2017 yılında biliniyordu, araştırmacılar bunu doğrulamış oldular. Buna ek olarak telomerlerin çoğunun Scott`ın inişinden sonraki iki gün içinde tekrar kısaldını keşfettiler.

• Uzay uçuşundan sonra DNA onarımı, bağışıklık sistemi, kemiklerin nasıl oluştuğu, hipoksiya (dokularda oksijen eksikliği) ve hiperkapni (aşırı karbon dioksit gibi alanlarda) kan dolaşımı gibi alanlarda Scott`ın genlerinin yaklaşık yüzde 7`sinin ifadesinde uzun vadeli değişiklikler olması mümkün. Genlerinin kalan yüzde 93'ü hızlıca normale döndü.

• Scott uzayda geçirdiği bir yıl boyunca Mark ile ya da altı aylık bir görevdeki tipik bir astronotlarla karşılaştırıldığında anlamlı bir bilişsel performans düşüşü yaşamamıştı. Ancak araştırmacılar, Dünya`ya döndükten sonra Scott'ın bilişsel hızında ve dikkatinde belirgin düşüşler gözlediler. NASA yetkilileri, bu durumun Scott`ın “Dünya'nın yer çekimine yeniden maruz kalması ve uyum sağlaması ile inişten sonra kendisini sıkıştıran yoğun programdan” kaynaklanmış olabileceğini söylediler.

• Araştırmacılar ayrıca uzay görevinin besin kaymaları, oksijen yoksunluğu stresi ve daha fazla enfeksiyon ile ilişkili olduğunu gördüler. Buna ilişkin kanıtları, Scott'ın vücudundaki "çok sayıda" proteini (amino asit zincirleri), sitokinleri (bağışıklık sistemindeki hücreler tarafından salgılanan maddeler) ve metabolitleri (metabolizmaya bağlı maddeler) inceledikten sonra elde ettiler.

ARAŞTIRMA SONUÇLARI AYRICA YAYIMLANACAK

NASA yetkilileri, “Bu bulguların tümü, araştırma ekipleri tarafından birleştirilmekte ve özetlenmektedir; araştırmacılar, bu bulguların, Dünya yörüngesinin ötesinde gelecekteki uzay yolculuğu üzerindeki muhtemel etkilerini de değerlendirmektedir” diyor. Bunlarla ilgili ayrıntılar, bu yıl içerisinde çıkacak bütünleştirilmiş bir özet makalede yayınlanacak.

Kaynak: TZV, NASA