Eyyubi Hükümdarı Sultan Süleyman tarafından 609 yıl önce yapılan Er-Rızk Camisinin külliye olarak kullanıldığını ve bu mekanda birçok büyük âlimin yetiştiğini belirten Hasankeyf Müftü Vekili Hasan Dursun, Kültür Varlıklarını Koruma kapsamında taşınacak olan bu eserlerin, yeni Hasankeyf'te külliyeler haline getirilerek dini ve fenni ilimlerde hizmet vermesinin sağlanması gerektiğini aktardı.

Ilısu Barajı HES Projesi kapsamında baraj göleti altında kalacak olan Batman'ın antik kenti Hasankeyf'in önemli tarihi eserlerinden olan 650 yıllık Zeynel Bey Türbesi'nin Yeni Kültürel Park Alanı'na taşınmasının ardından diğer eserlerin taşınması için çalışmalar devam ediyor.

Zeynel Bey Türbesi'nin ardından Hasankeyf'te bulunan Er-Rızk Camii, Kızlar Camii, Süleyman Han Camii, Koç Camii, İmam Abdullah Zaviyesi, Artuklu Hamamı, Yamaç, Orta Kapı, Mezarlar ve Baldaken Türbesi gibi eserler de taşınacak.

Taşınacak en önemli eserlerden biri olan Er-Rızk Camii minaresi geçmişte külliye olarak hizmet verdiğini ve büyük âlimlerin yetiştirildiğine dikkat çeken Hasankeyf İlçe Müftü Vekili Hasan Dursun, yeni Hasankeyf'te bu eserlerden daha iyileri yapılıp külliyeler oluşturularak gerek dini ve gerek fenni ilimlerde hizmetlerin tekrar yürütülmesini yetkililerden beklediklerini belirtti.

"Hasankeyf dünyanın en önemli enselerinden ve harikalarından biridir"

Aslen Batman'ın Gercüş ilçesinden olup yaklaşık 25 yıldır Hasankeyf'te yaşadığını belirten Dursun, "Hasankeyf dünyanın en önemli enselerinden ve harikalarından biri olduğunu herkes kabul etmiştir. Hasankeyf'te bulunan Er-Rızk Camisi Eyyubilerin en önemli eserlerinden olup adeta bir külliye görevini yapmıştır. Mısır'daki El Ezher Üniversitesi gibi hatta belki o üniversiteden daha büyük bir kapasiteye sahip olup büyük âlimler yetişmiştir." dedi.

Hasankeyf'te yetişen büyük alimlerin bazılarını anlatan Dursun, "Hanifi Fıkıh alimlerinden olan Alaaddin Haskefi dikkat ederseniz Haskefi ismini de Hasankeyf'ten almıştır. 'Dürrül Muhtar' denilen büyük eserini Hasankeyf'te yazmış, uygulamış ve halka öğretmiştir. Bununla birlikte Şafii Fakihlerinden El Hatip El Haskefi, Ebu Lütuf El Haskefi ve İbn Molla gibi büyük alimler Hasankeyf'te yetişmiş fıkıh ilimlerini hem Hasankeyf'te yaşayan insanlara hem de bütün bölgeye sunmuşlardır." ifadelerini kullandı.

"Er-Rızk Camisinde bulunan çift yollu minare Sultan Süleyman tarafından yapılmış"

Dursun, "Tabi Hasankeyf'in 1990 ya da 1998 yılında sit alanı olarak ilan edilmesinden sonra Hasankeyf'e adeta bir çivi dahi çakılmamıştır. Bu tarihi eserlerimiz yıllarca sahipsiz kalmış çoğu da yıkılmakla karşı karşıya bulunmuştur. Ancak Hasankeyf'in yeni yerleşkeye taşınması nedeniyle devletimiz tarafından adeta yıkılmakla karşı karşıya olan ve yıkılmaya terk edilen bu değerli eserlerimiz mesela Er-Rızk Camisinde bulunan çift yollu minare 1407'lerde Eyyubi Hükümdarlarından Sultan Süleyman tarafından yapılmış ve adeta yıkılmakla karşı karşıya bulunuyor. Devletimiz bunun yıkılmaması için ve bu değerleri daha nice yıllara taşımak üzere yeni yerleşkede yapılacak tarihi ve turistlik Kültür Park'ına taşlayacak. Orada halkın istifadesine sunulacaktır." şeklinde konuştur.

"Er-Rızk Cami Eyyubilerden günümüze kadar hizmetler vermiş"

Er-Rızk Camisinin külliye olarak verdiği hizmetin daha güzelleri yeni yerleşkede olmasını temenni eden Dursun, "İnşallah temennimiz odur ki vatandaşlarımızın dini ihtiyacını temin edecek daha güzel eserleri de yeni yerleşkede yaparak bu ihtiyacı da en güzel şekilde karşılanacak. Er-Rızk Camisinin külliye olarak verdiği hizmetin belki daha güzelini de verebilecek imkânları orda da sunacaktır. Çünkü Er-Rızk Cami gerçekten harikulade dünyada eşi benzeri olmayan Eyyubilerden günümüze kadar hizmetler vermiş. En son 1961-1962 yılında giriş kapısı ve minare dışında ayakta kalmayan caminin diğer bölümleri onarılarak halkın istifadesine sunulmuştur. Ama tabi devletimizin politikası belki daha faydalı bir şekilde hizmet verme amacıyla Hasankeyf'in yeni yerleşkeye taşınması nedeniyle ayakta kalan 7 tarihi eserimizde Kültür Park'ına açık müzeye taşınarak daha iyi korunacak ve daha iyi günlere götürmek üzere yerine yerleştirilecek. Yeni yerinde de Er-Rızk Camisini, Kızlar Camisini taşınacak." ifadelerine yer verdi.

"Kadınlar bir ellerinde beşik bir ellerinde ilim kitaplarıyla ilim öğreniyordu"

Kadınlar için ilim irfan merkezi olan Kızlar Camisi'nde de söz eden Dursun, şu ifadeelre yer verdi: "Eyyubiler döneminde de bu Kızlar Camisi adeta bayanlara ilmi, irfani ve dini bilgileri sunmuştur. Kadınlar bir ellerinde beşik bir ellerinde o tarihi eserleri o dini eserleri tıbbi, fenni ve bütün ilimleri orada öğrenip yine faydalı bir şekilde topluma faydalı bir hale getirmişlerdir. Bizim şu anda istediğimiz orada da aynı şekilde bu eserlere benzer hatta daha iyi yerler yapılarak külliyeler oluşturularak gerek dini gerek ilmi konularda fenni ilimlerde olsun bu hizmetlerin tekrar yürütülmesi ve aynı şekilde toplumumuza milletimize faydalı hale getirmeye çalışmasıdır. Biz bunu devletimizden bekliyoruz. İnşallah yapılıyor ve daha da güzel bir şekilde bu hizmetlerin devam edeceğine inanıyoruz."

Er-Rızk Camii

Cami, Dicle Nehri'nin doğusunda Artuklu Köprüsü ayağına yakın bir mevkide yer almaktadır. Eyyubi Hükümdarı Sultan Süleyman tarafından 1409 (H. 811) tarihinde yaptırıldı. Güneydeki ibadet mekânı heyelan yüzünden çok büyük oranda yıkılan cami, günümüze harimin kuzey duvarı ile avlu giriş cephesi, taç kapı ve minaresi ile ulaşmıştır.

Caminin kuzeydoğu köşesine bitişik yüksek kare prizma kaide üzerindeki minare, küçük mozaikler halinde kesilmiş renkli taşlar kakma tekniği ile düzenlenmiş ince geometrik örgülerle kaplanmıştır. Şerefesine iki merdivenle ulaşılan minare gövdesindeki geometrik bezemeler ve kufi hatlı Arapça yazılar, dikkat çekicidir.  

Hasankeyf Er-Rızk Caminde yetişen büyük alimler

Alaaddin Haskefi (1612-1677) Hasankeyf'te doğmuş Şam'a giderek birçok âlimden ders almış daha sonra Anadolu'ya dönen Haskefi, Osmanlı veziri Fazıl Ahmet Paşa tarafından görevlendirilerek Şam'a müftü olarak tayin edildi. Alim, fakih ve muhaddis olan Haskefi önemli eserler yazmıştır. En önemli eserlerinden Hanifi Fıkhı olan 'Dürrül Muhtar'dır. 1677 yılında Şam'da vefat etti.

Ebu Lütuf El Haskefi (vefat 1455) Şafii ezhebi âlimlerindendir. İsmi Muhammed B. Ali B. Mahsur B. Zeynel Arap El Haskefi el Makdisidir. Çok iyiliksever ve lütuf künyesiyle meşhur oldu. Kudüs, Kahire ve Halep'te birçok ilim tahsil etti. 1455 yılında Kudüs'te vefat etti.

El Hatip El Haskefi (1068-1158) Asıl adı Ebu Fadıl Yahya B. Selame B. Hüseyin B. Muhammed'dir. El Hatip El Haskefi adıyla meşhur olmuştur.  Tanza'da doğdu. Hasankeyf'te büyüdü. Bağdat'a giderek edebiyat dersi aldı, sonra Şafii Fıkhını tahsil etti. Bağdat'tan ayrıldıktan sonra Silvan'da kalmaya karar verdi. Burada vaazlar vererek müftü oldu.

İbn Molla (1531-1599) olarak bilinen Ahmet İbn Muhammed Haskefi, İbn Molla adıyla meşhur olmuştur. Şafii âlimlerindendir. Aslen Hasankeyfli olup 1531 yılında Halep'te doğdu ve oraya yerleşti. Büyük alimlerinden dini ve müspet ilimleri tahsil etti. 1599 yılında Halep yakınlarında eşkıyalar tarafından şehit edildi. (İLKHA)