Muhammed bin Selman`ın babasından sonra tahta çıkması için operanın dört bölümünün ilk iki sahnesi bir önceki bölümde izah edilmişti.
Üçüncü Sahne: Kararlar Dönemi
Geçtiğimiz hafta Kral Selman 40 resmi karar çıkardı. Bu kararlardan en çok dikkat çeken, Muhammed bin Selman`ın halkçılığını artıracak nitelikte olan kararlardı. Daha önce 2030 vizyonuyla Muhammed bin Selman tarafından, kesilen memur maaşları ve halktan alınan ödenekler tekrar iade ediliyordu. Bu şekilde İçişleri Bakanı ve veliaht olan Muhammed bin Nayif`in yönetimdeki rolü kısıtlanıyordu.
Bu kararlardan biri de, Muhammed bin Selman`ın küçük kardeşi Halid, ABD büyükelçisi olarak atandı. F16 uçaklarına pilot olma dışında tek bir diplomatik tecrübesi olmadığına rağmen garip olan bir kararla görevi başında olan bir bakan görevinden azledilip, yerine tecrübesiz kralın oğlu getirildi.
Yine Muhammed bin Selman`ın diğer kardeşi Abdülaziz bin Selman, Enerji Bakanlığı`na getirildi. Ayrıca Muhammed bin Selman`a yakın aile fertlerinden kardeşinin oğlu Ahmet bin Fehd bin Selman da, petrol serveti olarak bilinen doğu eyaleti valisi yardımcılığına getirildi. Doğu eyaleti valisi ise Muhammed bin Nayif`in kardeşi Suud bin Nayif`tir. Böylece Kral Selman, veliahtın etrafındaki çemberi daraltıyor.
Bunların dışında, Muhammed bin Selman`ın güçlenmesi ve ailede güçlü bir yer edinmesi için ailesinden onlarca kişi ülkenin idari mevkilerine getirildi.
Bu şekilde yönetime gelmenin üç şartını yerine getirmeye çalışıyor. Washington`a yaklaştı, Suud ailesi içinde yer edindi, Şimdi de halkın gönlüne girmesi için elinden geleni yapıyor. Bütün bunlara rağmen veliaht Muhammed bin Nayif onun önünde halen engel olarak duruyor.
Ayrıca ordu ve iç güvenlikle ilgili değişiklikler de yapıldı. Ordu komutanlarından Ferid İyd Şelvi görevinden alınıp, yerine Fehd Türki getirildi.
Muhammed bin Nayif`e yapılan en büyük darbe onun Yemen ile ilgili hiçbir meseleye müdahil edilmemesiydi. Yemen meselesi, Kralın emriyle açılan yeni bir divanda görüşülüyordu. Bu yeni divan, İçişleri bakanlığı`na bağlı olan ve başkanlığını yaptığı Muhammed bin Nayif`e doğrudan bağlı divanla çekişiyordu. Ayrıca bu yeni divan doğrudan krala bağlıydı. Bu divanın başkanı kralın oğlu Muhammed bin Selman`dı.
Muhammed bin Selman veliahdın veliahtı olmak için ismen divan görevinden istifa ettiğinde yerine işlerini yürütecek Suud Kahtani`yi getirdi. Kahtani çok hızlı bir şekilde şöhret kazandı. İkinci al-Tuwaijri olarak kabul edilmeye başlandı. Yine Suudi Arabistan`da bazı sesler susturuldu. Önemli siyasi analizci Cemal Haşıkçi de bunlardan biridir.
Dördüncü Sahne: Ev temelden yıkılıyor
Dördüncü sahne nedir? Veliaht Muhammed bin Nayif`in durumu ne olacak, Trump onu görmemezlikten geliyor. Önemli toplantılara müdahil edilmiyor. Bütün işler amcasının oğlu üzerinden yürütülüyor.
Bu oyunun ve yarışmanın sonu olur mu?
Öyle görünüyor ki Suudi yönetimi, Arap âleminin değişim ve diriliş dosyasını tekrar yürürlüğe koydu. Bunu, Muhammed bin Selman`ın bakış açısıyla yapmayı planlıyor. Ayrıca Muhammed`e iki kişi daha destek veriyor. Bunlardan biri Muhammed bin Zayid, diğeri de Mısır`ın başkanı Sisi`dir. Bunlar israil`e tam destek verdikleri için ABD başkanı Trump bunlara tam destek verip arkalarında duruyor.
Böylece Suudi siyaseti tekrar Kral Abdullah`ın dönemine döndü. Kral Selman Trump`la yaptığı görüşmede Usame bin Ladin`i, İhvan-ı Müslimin cemaatinden biri olduğunu gösterme konusunda çaba sarf ediyordu. Açıkça İhvan`a karşı Trump`u kışkırtıyordu.
Her şeye rağmen küçük bir fark var
Arap halkı, Atlas Okyanusundan Arap Körfezine kadar hepsi değişti. Halkın kanı döküldü, evleri yıkıldı, aileleri dağıldı, işlerini kaybettiler, özgürlükleri kısıtlandı, binlercesi zindanlara atıldı, binlercesi Akdeniz sularında boğuldu ve milyonlarcası mülteci durumuna düştü. Buna rağmen diktatör rejimlerinden hiçbir değer ve izzet görmediler. İnsani haklarını elde etmek için halen katledilmeye devam ediliyorlar.
Suudi ailesi ise ülkenin yularını ellerine almıştır. Kral Abdullah`tan sonra Selman geliyor sonra da oğlu Muhammed bin Selman gelecek ancak bir şey değişmeyecek. İkisi arasında değişen tek şey, üvey kardeş mi? Yoksa gerçek kardeş mi? Kral olacak.
Şuana kadar bakanlık dosyaları babadan oğullara, eşya ve hayvanlar gibi miras bırakılıyor. Yetenek sahipleri ve işi bilenlerin görmezden geliniyor. Ailenin hepsi bir kişinin eline bakıyor. Bu kişi de hata üzerine hata yapıyor. Suriye`de, Yemen`de diğer yerlerde büyük hatalar yaptı. Suudi`nin bütün servetine ve imkânlarına rağmen “evleri kâğıttan olduğu” tasavvuru rahatlıkla söylenebiliyor.
Deyvit Hersıt
Tercüme: Mücahid Temel