Bugün 20 Haziran Dünya Mülteciler Günü. Dünyada mülteci dramının boyutları her yıl daha da büyüyor. 2011 yılından bu yana her yıl evlerini terk etmek zorunda kalanlarla ilgili istatistiği paylaşan Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) verilerine göre, son beş yılda evlerini terk etmek zorunda kalanların sayısı yüzde 50`den fazla arttı.
2015 yılında savaş, baskı, şiddet ve güvenlik nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kalanların sayısı 65 milyonu aştı. Bu rakam 2014 yılında 59,5 milyondu. Eğer 65 milyon bir ülke nüfusu olsaydı, dünyanın en büyük 21. ülkesi olacaktı. 65 milyonun 21 milyonu mülteci. Dünya nüfusunun 7,349 milyar olduğu göz önünde bulundurulduğunda bu rakamlar dünyadaki her 113 kişinden 1`inin ya sığınmacı, ya da ülkeleri içinde yerinden edilmiş durumda veya mülteci olduğu anlamına geliyor. On yıl kadar kısa bir süre önce yani 2005 yılının sonunda, BMMYK, her dakika ortalama 6 kişinin yerinden edildiğini kaydetti. Bugün aynı sayı dakikada 24 kişi.
Yarısından fazlası sadece üç ülkeden geliyor
Mültecilerin yüzde 54`ü üç ülkeden geliyor. Bunlar Suriye, Afganistan, Somali. Suriye`deki savaş, Afganistan ve Somali`deki çatışmalar bunun en büyük nedeni.
Suriye`de savaş başladığından 2015`in sonuna kadar 11.7 milyon kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı. Bu sayı Suriye`nin savaştan önceki nüfusunun neredeyse yarısına tekabül ediyor. Bu sayının 4.9 milyonu mülteci, 6.6 milyonu ülke içinde yer değiştirmek zorunda kalanlar ve 250 bini de sığınmacılardan oluşuyor. Suriye`deki savaş nedeniyle yaşanan kitlesel göç, dikkati bu bölgeye çekti. Ancak Afganistan, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo, Güney Sudan, Yemen, Brundi, Irak, Libya, Nijer ve Nijerya gibi ülkelerde iç karışıklıklar nedeniyle insanlar evlerini terk etti.
Çoğunluğu Afganistan, Sudan ve Somali olmak üzere 201 bin 400 mülteci 2015 yılında kendi istekleriyle ülkelerine geri döndü. Dünya üzerindeki mülteci sayısı düşünüldüğünde bu çok küçük bir rakam. Ancak bu sayı 2014 yılındaki 126 bin 800 rakamı ile karşılaştırıldığında ülkelerine kendi istekleriyle geri dönenlerde bir artış da yaşandığı kaydediliyor.
Orta Amerika`da mülteci sayısı üç yılda beş kat arttı
2015 yılı Orta Amerika insani krizin yaşandığı bir başka coğrafya oldu. El Salvador, Guetemala ve Honduras`ta yaşanan şiddet ve baskı aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu binlerce kişinin evlerini terk etmesine yol açtı. Evlerini terk edenler çoğunlukla Meksika ve ABD`ye gitti. Bu üç Orta Afrika ülkesinde 2012 yılında 20 bin 900 olan mülteci ve sığınmacı sayısı 2015 yılında 109 bin 800`e yükseldi. Yani üç yılda beş kat arttı.
2015`te insani krizin yaşandığı bir başka ülke ise Mynamar`dı. Burada yaşayan çoğunlukla Rohingyalar deniz yoluyla başka ülkelere gitmek üzere evlerini terk etti. 2015 yılında Myanmar`dan 451 bin 800 mültecinin olduğu tahmin ediliyor. Bu rakam 2014 yılında 479 bindi. Bu düşüşün nedeni ise Myanmar`dan kaçanların bir kısmını Malezya`nın kabul etmiş olması. Myanmar`dan kaçanlar dünyanın sekizinci en büyük mülteci nüfusunu oluşturuyor.
En fazla mülteci ağırlayan ülke Türkiye
Türkiye 2015 yılında da en fazla mülteci ağırlayan ülke oldu. BMMYK`nin 2015 rakamlarına göre Türkiye 2.5 milyon mülteci ağırlasa da, Türkiye Göç İdaresi Müdürlüğü`nün son verilerine göre bu rakam 2.5 milyonu geçti. Türkiye`nin ardından Pakistan, Lübnan , İran, Etiyopya ve Ürdün ilk beş sırada yer alıyor.
Geçtiğimiz yıl, çeşitli ülkelerden yola çıkıp Akdeniz`i geçerek Avrupa`ya ulaşanların toplam sayısı 1 milyonu aştı. Bu rakamın yüzde 84`ü dünyanın en fazla mülteci gönderen ülkelerinden geliyor. Akdeniz`i geçerek Avrupa`ya ulaşabilenlerin dörtte biri çocuklardan oluşuyor.
2015`te daha iyi bir hayata ulaşmak amacıyla denize açılan mültecilerden 4 bine yakını yaşamını yitirdi.
2016 yılının ilk altı ayında ise umut yolculuğunu tamamlayamayıp denizde hayatını kaybedenlerin sayısı ise 3 bine yaklaştı.
21. Yüzyılın en büyük mülteci krizi yaşanıyor. Ancak, başta batılı ülkeler olmak üzere dünya bu soruna henüz çözüm bulabilmiş değil.
Kaynak: BMMYK, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü
Al Jazeera