■ Riyad Makaev – Doğruhaber/Analiz

Suriye`de oynanan oyunun başrolü yine her zamanki gibi İkinci Dünya Savaşından bu yana Batı`nın muhafızlığını yapan ayrıca kendini Dünya lideri olarak gören ABD üstlenmiştir. ABD son dönemde oyuncu olarak pekiyi oynamıyor. Dünya`nın seyrettiği bu savaş dizinin son günlerinde yeni bir başrol oyuncusu ortaya çıktı, Rusya. Dizinin yeni oyuncusuyla birlikte senaryo tamamen değişti. Artık her hafta farklı konu işleniyor. Kötü adam rolü üstlenen Esed, DAEŞ`in ortaya çıkmasıyla bazen iyi adam bazen de kötü adam olmaya başladı. Artık kim kimdir bilinmiyor her oyuncu kendi senaryosunu çekmek istiyor. Dizide montaj, kurgu efektler de kullanılmıyor, her şey doğal ve hakiki. Ölen insanlar gerçekten ölüyor. Şehirler, köyler gerçekten yıkılıyor. Dizinin bütçesi milyonlar değil milyar dolarlar. Geliri ise trilyonlar olacağı tahmin ediliyor. Son zamanların en pahalı çekilen korku filmini seyrediyoruz. Peki, bölgedeki bölgesel ve küresel güçlerin başrolü kapmak için birbirine karşı kullanacak ne gibi kartları var?

BATI`NIN ELİNDEKİ KARTLAR

ABD`nin liderliğindeki Batı, Suriye`de başrolü kapan Rusya`ya karşı elinde olan kartlarını teker-teker daha Ukrayna krizinde kullanmaya başladı. Ukrayna`ya bağlı Kırım yarımadasının Rusya tarafından ilhak edilmesiyle Batı Rusya`ya karşı ekonomik yaptırım kararı almıştı. Rus ekonomisi bu yaptırımlardan ve ayrıca Batı`nın suni olarak düşürdüğü petrol fiyatlarıyla çok zor günlerini yaşıyor. Günlük genel ihtiyaç gıda, et ve süt mamulleri de artık Rusya`ya gönderilmiyor. Rusya askeri ve ağır sanayiyi geliştirmek için ihtiyaç duyduğu teknolojiyi Batı`dan alamıyor. Her gün daha fazla düşen petrol fiyatları ise Petrol ve Doğalgaza endeksli ekonomiye sahip olan Rusya`yı yavaşça eritiyor. Batı ise uzun vadeli bir “dizi” çektiği için sabırlı davranıyor. Rusya, Batı`ya doğalgaz veriyor. Ancak, şuanda Ukrayna ve Suriye`de üstlenmiş olduğu başrolü yüzünden daha fazla bütçeye ihtiyaç duyuyor. Düşen petrol fiyatları Rusya`yı zor durumda bıraktı. Dolayısıyla elindeki en etkili doğalgaz kartını Batı`ya karşı kullanamaz hale geldi. Batı, Rusya`ya karşı öyle bir tezgah kurdu ki daha bir iki sene önce “Suriye`ye asker göndermeyeceğiz, Esed`e lojistik destek vereceğiz” diyen Rusya artık boğaza kadar Suriye savaşına gömüldü. Arap dünyası da Rusya`ya düşman oldu. Artık, Rusya`nın geri adım atacak bir durumu da söz konusu değil. Geri adım Rus lideri bitirecek. Son olarak Suriye`de kendi senaryosunu öne atmaya başlayan Rusya`nın Türkiye sınırını ihlal eden Su-24 uçağının Türkiye tarafından düşürülmesiyle birlikte Rusya Suriye`deki başrolü tamamen kapmış oldu.

RUSYA`NIN ELİNDEKİ KOZLAR

Rusya bilindiği gibi en büyük nükleer silahlara sahip bir ülkedir. Son günlerde Rusya nükleer silahlarını gündeme getirerek dünyaya gözdağı vermeye çalışıyor. Rusya liderleri her ciddi sorun yaşadıklarında bir psikolojik baskı olarak nükleer silahlarını gündeme taşımışlardır. Ayrıca, Rusya hem Batı`ya hem de Türkiye`ye doğalgaz vermektedir. Rusya ve Türkiye arasında Rus uçağının düşürülmesiyle birlikte başlayan kriz Rusya`nın şimdilik Türkiye`ye karşı ekonomik yaptırımlarla ve Suriye`ye S-400 getirmesiyle sınırlı kaldı. Rusya artık Türkiye`den sebze, tekstil, plastik malzeme, tavuk almayacak. Ayrıca bu kriz nedeniyle Türkiye`nin turizm sektörü de ciddi zarar görecek. Ciddi olmasına rağmen Türkiye bu yaptırımlardan bir şekilde sıyırabilir. Ancak, Rusya`nın kontrolünde Türkiye`ye gaz taşıyan boru hatları var. Rusya`nın kontrol ettiği Batı Hattı ve Mavi Akım Rusya`nın Türkiye`ye karşı kullanıp kullanmayacağı ise daha belli olmayan en büyük kozlarıdır. Şimdilik bir sorun yaşanmıyor ama kriz bu şekilde ilerlerse Rusya enerji kozunu da kullanabilir. Azerbaycan`dan gelen boru hattının kapasitesi yıllık 6,6 milyar metreküp, İran`dan gelen 10 milyar metreküp. Rusya`nın kontrolündeki Batı Hattı 14 milyar metreküp, Mavi Akım ise 16 milyar metreküp kapasiteye sahip. Putin ayrıca Türkiye`ye karşı PYD`yi bir silah olarak kullanabilir. Türkiye`nin en büyük önceliği her zaman için Türkiye`deki PKK ile mücadelesi ve daha geniş anlamda ise Suriye, Irak ve Türkiye`den parçalar koparabilecek bağımsız bir Kürdistan kurulmasını önlemek. Putin ayrıca Türkiye`nin Suriye`nin kuzeyindeki en önemli müttefiklerini, örneğin uçağının düşürülmesinden beri bombardımana tuttuğu Türkmen birlikleri gibi güçleri yok etmeye yönelebilir. Son olarak, Putin, Türkiye`nin içinde sorun oluşturabilir. Rus ajanlarının geçmişte “terörist” olduğu ileri sürülen kişileri Türkiye topraklarında öldürdüğü olaylar vaki. En kötü ihtimalle ise Rusya doğrudan PKK`ya destek sağlayabilir.

TÜRKİYE`NİN ELİNDEKİ İMKÂNLAR

Türkiye Batı`nın Rusya`ya karşı uyguladığı ekonomik yaptırımlara katılmamıştı. Artık Rusya`ya karşı aynı şekilde ekonomik yaptırımlar uygulayabilir. Rusya`nın elinde Türkiye`nin canını yakacak kozlar olduğu gibi Türkiye`nin de elinde ciddi kozları yok değil. Bunların en başında da Boğazları kapatabilmesi geliyor. Rus gemileri onlarca yıldır Boğazlardan gelip geçiyor. 1936 tarihli Montreux Anlaşması`na göre Türkiye`nin kendisini savaş durumunda ya da tehdit altında hissetmesi halinde Boğazları tamamen kapatma hakkına sahip. Bu, Rus gemilerinin Karadeniz`de sıkışması ve Moskova`nın hem ithalatını hem de Suriye`ye de malzeme göndermekte önemli ölçüde zorlanması demek. Ayrıca Türkiye Rus sivil uçuşlarına da kendi hava sahasını tamamen kapatabilir. Rusya`nın elindeki PKK kartı gibi Türkiye de senelerce destek bekleyen Kırım ve Kuzey-Kafkasya ayrılıkçılarına doğrudan destek sağlayabilir. Rusya elindeki en büyük enerji kartını yaşadığı ekonomik kriz ortamında kullanıp kullanmayacağını önümüzdeki aylarda göreceğiz. Türkiye olası bir tehlikeye karşın şimdiden yeni alternatifler üzerinde çalışıyor…

Ancak, tüm bu olasılıklara rağmen her iki ülkenin bir an önce aralarındaki gerginliği bitirmeleri her iki ülke için de daha hayırlı olacaktır.