Maden kazasının olduğu Karaman`ın Ermenek ilçesinde, 8-10 maden faaliyette. Bu işyerlerinde sigortalı işçi sayısı ise 1000-1500 arasında. Rakamlar net değil çünkü kayıtlı olmayan madenlerin faaliyette olduğu tahmin ediliyor. İşçi sayısının net olmamasının sebebi ise torba yasadan sonra bazı işçilerin işine son verilmesi ve bu tarihten sonra kaçının işe başladığının halen tam olarak bilinmemesi.
`Ermenek düzeni` nasıl işliyor?
Kaza alanında kurtarma faaliyetlerine yardım için diğer madenlerden gelen işçilerin anlattıkları Ermenek`te tek sorunun torba yasadan kaynaklanan uygulamalar olmadığını, ilçede patronların yasaları hiçe sayan bir "düzen" kurduklarını da ortaya koyuyor.
İsimlerinin verilmesini istemeyen işçiler, `Ermenek düzeni`ni anlattı.
Ayrılan işçiye başka madende iş yok
Çok sayıda işçinin verdiği bilgilere göre Ermenek`te patronlar arasında yazılı olmayan bir anlaşma var. Buna göre, "Bir işyerinden patronun isteği dışında ayrılan bir işçiye, süresi en az 1.5 yıl olmak kaydıyla, diğer madenlerde iş verilmiyor." Bu, işçilerin çalışma koşulları ne kadar zor olursa olsun çalıştıkları işyerinden ayrılmasını neredeyse imkânsız kılıyor. Çünkü ailelerine bakmaları, ev geçindirmeleri için başka imkanları yok.
İhtar çekene kıdem yok
Torba yasa çıktıktan sonra tüm madenlerin patronları işçilere, maliyetlerin yükseldiğini bundan sonra servis ve yemek masraflarının işçiler tarafından karşılanacağını bildirdi. Bunun üzerine bazı sendikaların da devreye girmesiyle işçiler, patronlara "bu koşullar altında kıdem ve ihbar tazminatlarının ödenmesi" için ihtarname çekti. Bu ihtarnameler sonrasında patronlar yine birlik halinde hareket ederek, yasada yer alan düzenlemenin aksine, "ihtarnamesini geri çekmeyenin hem işine son verileceğini hem de tazminatlarının ödenmeyeceğini" bildirdi. Tazminatını yakmak istemeyen işçilerin büyük bölümü, yasal yollara başvurup dava açmak yerine işine geri dönmek zorunda kaldı. Oysa yasa aynı işyerinde olmasına gerek kalmaksızın 15 yıl sigortalı olan ve 3600 prim iş gününü dolduran işçiye tazminat verilmesini öngörüyor.
Sendikaya geçit yok
Ermenek`te 2010 yılına kadar Türk-İş`e bağlı, Türkiye Maden-İş sendikası örgütlüydü. Bu tarihte sendikanın örgütlü olduğu madenler baraj sularının altında kaldı. Sonrasında ne Türk-İş ne de diğer sendikalar Ermenek`teki özel madenlerde örgütlenebildi. Alandaki Türkiye Maden-İş temsilcilerinin verdiği bilgiye göre, sendika örgütlülük sona erdikten sonra işçilerle yaptığı toplantılarda, "Örgütlülük biterse bir kuyruklu yıldız kayar. Köle düzeni başlar" dedi. Ancak patronlar sendikalı olmak isteyen işçilerin iş sözleşmesini feshetti. Bu bilgiyi Al Jazeera`ye hem işçiler hem de kurtarma faaliyetleri için başka şehirlerden gelen sendika temsilcileri verdi.
Arslan: Coğrafya zor, seçenek yok
İşçilerin bilgi verdiği sendikalardan biri de Hak-İş. Sendika Başkanı Mahmut Arslan, kazanın olduğu ilk günden bu yana alanda. Kendisi de Karamanlı olan Arslan, bölgenin coğrafi koşullarının iş imkanlarının azalmasını da beraberinde getirdiğini söyledi. Patronların bu koşulları kendi çıkarları doğrultusunda kullandıklarını belirtti.
"Bu havzadaki kömür ocaklarında çalışan insanlar iki tercih yapmak zorunda. Coğrafya zor, seçenek yok. Ya çalışmayıp göç edecekler ya da bu madenlerde çalışıp sigortalılıklarını devam ettirecekler. O zaman burada çalışmak için bu madenlerden başka seçenek kalmıyor, işverenin şartlarını kabul etmeyenler burada çalışamıyorlar."
Bakan Yıldız: Teftiş Kurulu inceliyor
Al Jazeera`nin konuyla ilgili sorularını yanıtlayan Enerji Bakanı Taner Yıldız, "Teftiş Kurulu`nu görevlendirdiğini söyledi. Önceliği madende mahsur kalan işçilerin çıkarılmasına verdiklerini belirten Bakan Yıldız, Teftiş Kurulu`nun verdiği bilgilere göre konuyla ilgili gerekli adımların atılacağını vurguladı. Çalışma Bakanı Faruk Çelik ise, "İşçilerin anlattıklarına göre patronlar çalışanları kıskaca almış. Bu şikayetleri bize de ilettiler" dedi.
Cumhurbaşkanı`na da anlatıldı
29 Ekim günü Ermenek`e gelerek kurtarma çalışmalarını yerinde inceleyen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan`a da konuyla ilgili bilgi verildi. Cumhurbaşkanı, incelemeleri sonrasında yaptığı konuşmada `Yeni yasayı hazmemeyen işverenler var` diyerek, maden işverenlerine tepkisini dile getirmişti.
Kaynak: Al Jazeera