BİNGÖL - 1936’da il olan Bingöl’e özgü tek bir coğrafi işaret dahi bulunmazken, Bingöl Ticaret Odası’nda yeni yönetimin oluşmasıyla tanıtım ve coğrafi işaretlere önem verilmeye başlandı.
Daha önce Bingöl Arıcılar Birliği, Bingöl Balı’na coğrafi işaret menşesi almak için TPE’ye başvuruda bulunurken, bu başvuru henüz sonuçlanmadı.
Bingöl Ticaret ve Sanayi Odası da, Bingöl Burma Kadayıfı, Çobantaşı Kavurması ve Ğazik Kaymağı için coğrafi işaret menşe alımı için hazırladığı dosyayı TPE’ye sundu.
81 İlde Bingöl tabelaları asmak istiyoruz
Bingöl Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Erkan Çalbay, 81 ildeki kadayıf tabelalarının hepsini Bingöl Kadayıfı adıyla değiştirmek istediklerini söyledi.
Çalbay, “Kalkınma Bakanımız Sayın Cevdet Yılmaz ile konuyu istişare ettik. Bakan Bey, bu çalışmaların ticaret ve sanayi odası tarafından yapılmasının doğru olacağını söyledi. Biz de Fırat Kalkınma Ajansı aracılığıyla çalışma başlattık. Bingöl’ün değerlerinin ortaya çıkarılması ve tanıtılması için yürüttüğümüz çalışma kapsamında Bingöl Burma Kadayıfı, Çobantaşı Kavurması ve Ğazik Kaymağı’na coğrafi işaret menşesi almak için Türk Patent Enstitüsü’ne başvuruda bulunduk” dedi.
Başvurunun olumlu sonuçlanmasını beklediklerini belirten Çalbay, “Bugün Türkiye’nin neresine giderseniz gidin açılan işyerlerinde Burma kadayıfın ustaları, çalışanları Bingöllüdür. Bingöl’e ait olan bu ürünün Bingöl adına tescil edilmesi için başvurumuzu yaptık. Başvurumuzun olumlu sonuçlanmasını bekliyoruz. Başvurunun sonuçlanmasının ardından inşallah tüm illerde burma kadayıfı Bingöl adıyla anılmaya başlanacak. 81 ilde işyerlerinin üzerine Bingöl Kadayıfı yazılması, Bingöl için önemli bir tanıtım olacaktır. Bu nedenle 81 ildeki tabelaları Bingöl Kadayıfı olarak değiştirmek istiyoruz." ifadelerini kullandı.
Çalbay, önümüzdeki günlerde kadayıfçılık kursu açarak, 50 kişiye kurs vermeyi planladıklarını da söyledi.
Kavurma ve kaymak için de başvuruda bulunduklarını belirten Çalbay, bu başvuruların sonuçlanmasının ardından Bingöl’e ait birçok ürün için tescil başvurusunda bulunacaklarını ifade etti.
Dosyalar TPE’ye sunuldu
Bingöl Ticaret ve Sanayi Odası adına üç ürün için dosya hazırlayarak TPE’ye sunan proje uzmanı Cuma Karaarslan ise, başvurusu yapılan coğrafi işaretlerin Bingöl adına kaydettirilmesinin il için önemli bir tanıtım olacağını söyledi. Dosyayı geçen hafta TPE’ye sunduklarını belirten Karaarslan, “Burma kadayıfın Bingöl’e ait olduğunu herkes bilir. Diğer tüm illerde işi yapanların neredeyse tamamı Bingöllü. Kadayıfın çıkış yeri Bingöl, kadayıf ustaları Bingöllü ancak kadayıf Bingöl ismiyle anılmıyor. Bu büyük eksikliği gidermek adına Bingöl Burma kadayıfına coğrafi işaret menşesi almak için TPE’ye başvurduk. Kadayıfın Bingöl adına tescil edilmesini bekliyoruz.” dedi.
Başvuru olumlu karşılandı
Bingöl’de kadayıfçılık yapan Aydın Bünül, kadayıfın Bingöl adıyla tescil ettirilmesinin isabetli bir karar olacağını söyledi. Aile olarak 1978 yılından beridir kadayıfçılık yaptıklarını belirten Bünül, “İlk şubemizi 1978 yılında İzmir’de açtık. Daha sonra İzmir’de 2 şube, Tunceli’de de bir şube açtık. Şuan İzmir’de 3, Bingöl ve Tunceli’de birer şube olmak üzere 5 şubemiz var. Diğer illerde de bu işi yapanların büyük çoğunluğu Bingöllü. Bu nedenle kadayıfın Bingöl adına tescil edilmesi isabetli bir karar olacak. Bingöl Ticaret ve Sanayi Odası’nın bu çalışmasını çok önemli buluyoruz. Elimizden gelen her türlü katkıyı da sunmaya hazırız” ifadelerini kullandı.
Bingöl burma kadayıfı
Karaarslan’ın TPE’ye sunduğu dosyada Bingöl burma kadayıfı ile ilgili şu bilgileri paylaştı: “Burma Kadayıf ilk olarak 1890`lı yılların sonlarına doğru Ermeni asıllı Müslüman bir Türk tarafından yapılıyor. Bingöl-Genç civarında yaşayan bu usta işi büyüterek bir işyeri açıyor ve yanına çırak olarak da bu çevreden insanları alıyor. Usta-çırak ilişkisi sonrasında geniş bir çevreye yayılıyor burma kadayıf.
İstanbul- Ankara- Diyarbakır - Elazığ - Malatya - Trabzon derken yurdun hemen hemen bütün illerinde burma kadayıfçı işletmeler açılıyor ve Bingöl çevresinde yaşayan insanlara bir ekmek kapısı haline dönüşüyor.
Bugün Türkiye`de 500`den fazla müessese burma kadayıfı satmaktadır. Burma Kadayıf ustalarının hemen hepsi Bingöllüdür. Nasıl ki Türkiye`de balıkçılar Erzincanlı, Fırıncılar Rizeli olur diye biliniyorsa burma kadayıfçıların hepsi de Bingöllü diye bilinir.
Ancak, birçok işyerinin adı Diyarbakır Burma Kadayıfçısı diye geçse de sorduğunuz zaman yüzde 90`ının Bingöllü olduğu görülmektedir. Bunun bir nedeni olarak Diyarbakır`ın Bingöl`e oranla daha fazla bilinmesi görülmektedir.”
Çobantaşı kavurması
Bingöl adına tescil ettirilmesi için başvurulan diğer bir ürün Çobantaşı Kavurması. Bingöl kavurmasının coğrafi işaret olarak tescil edilmek istenmesinin nedeni, diğer illerde üretilen kavurmalardan farklı olması. TPE’ye sunulan dosyada, Çobantaşı Kavurması için şu bilgilere yer verildi: Ormanlık alanları ve yaylarıyla meşhur olan Bingöl dağlarında hayvanlar meşe bitkisiyle besleniyor. Bu bitki kırmızı ete farklı bir lezzet katıyor.
Babasından devraldığı mesleği 30 yıldır sürdüren Bingöllü kavurma ustası Doğan Koç, Bingöl kavurmasının tamamen doğal ortamda otlayan oğlağın etinden olmasına dikkat çekiyor. Yaptıkları kavurmada hiçbir katkı maddesinin olmadığını, kavurmanın kendi yağı ve tuzla pişirildiğini dile getiren Koç, ustalığın tam da pişirilme esnasında ortaya çıktığını ifade ediyor. Koç, eti pişirirken dikkat edilmesi gerekenleri, ‘Herkes et pişirir ama oğlak eti doğası gereği oldukça serttir. Etin yumuşaması için suyunu çekmesi lazım, bir süre karıştırdıktan sonra kapağı kapatıp kavrulması için 45 dakika pişirmek gerekiyor. Pişmeye yakın etin altını kıstıktan sonra biraz beklemeye alıyoruz. Kavurmayı servis ederken sıcak yemek isteyenlere özel bir sunum yapıyoruz. Kavurmanın donmaması için, içinde sıcak su olan derin bir kabın üzerine, kavurmayı ayrı bir tabağa koyarak servis ediyoruz’ sözleriyle açıklıyor. Bingöl kavurması, bu özelliğiyle diğer kavurmalardan farklı lezzette oluyor.”
Ğazik Kaymağı
Bingöl adına coğrafi işaret olarak tescil edilmesi istenen ürünlerden biride Ğazik Kaymağı.
Ğazik Kaymağı için TPE’ye sunulan dosyada ise şu bilgilere yer verildi: “Bingöl-Elazığ karayolu üzerinde Kuruca köyü içinde bulunmaktadır. Bu köy, civarın en güzel bal ve kaymaklarını çıkarmakta ve yöreden geçen yolcular, buranın meşhur bal ve kaymağını almadan geçmemektedirler. Bingöl Kayak Evine 4 kilometre mesafede bulunan bu köyde özel olarak açılan dükkanlardan saç ekmeği içerisinde bal ve kaymak müştereken satılmakta ve büyük ilgi görmektedir.
Bingöl Gazik bölgesinde kaymak geleneksel olarak pastörize olmamış keçi sütünden yapılmaktadır. Ülkemizin bazı bölgelerinde belki hala aynı şekilde yapılıyordur. İnek ve koyun sütünden daha sıklıkta yapılsa da keçi sütünden yapılan daha zengin özelliklere sahiptir.”
Tanıtıma da katkı sağlayacak
Bingöl’de şuana kadar coğrafi işaret olarak tescil ettirilen herhangi bir ürün bulunmazken, Bingöl balı, Bingöl burma kadayıfı, Çobantaşı kavurması ve Ğazik kaymağı, coğrafi işaret olarak tescil ettirilmek istenen ilk ürünler oldu. Bu ürünlerin Bingöl adına tescil ettirilmesi hem ilin tanıtımına katkı sağlayacak, hem de ekonomik açıdan Bingöl’e katkı sağlaması bekleniyor (İLKHA)