Merakla beklenen 30 Mart yerel seçimleri geldi çattı. Yarın Türkiye yerel seçime gidiyor. Peki nelere dikkat edilmesi gerekiyor?
Türkiye genelinde 52 milyon 695 bin 831 kişi, 5 yıl süreyle görev alacak olan yerel yöneticileri belirlemek için yarın oy kullanacak. 26 siyasi parti ile 55 bağımsız adayın yarışacağı yerel seçimlerde seçmenler 30 büyükşehir ve 51 ilde 1940 bin 310 sandıkta oy kullanacak.
Yüksek Seçim Kurulu, 30 Mart Mahalli İdareler Genel seçimleri öncesinde yaptığı açıklamada, seçimle ilgili bilgileri ve dikkat edilmesi gereken unsurları internet sitesinden paylaştı.
OY KULLANMA SAATLERİ
YSK`dan yapılan açıklamada, saat 07.00 - 16.00 saatleri arasında; Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüshane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis 08.00 - 17.00 saatleri arasında ise; Yukarıda adları yazılı illerin dışında kalan diğer illerde oy kullanılabileceği belirtildi.
Oy vermenin bitiş saati geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler varsa, sandık kurulu başkanı bunları saydıktan sonra sırayla oylarını kullanmalarına izin verecek.
İnternet sitesinden yapılan açıklamada, kimin hangi seçim türleri için oy kullanacağı şöyle açıklandı; "
KÖYDE;
-İl genel meclisi üyeliği seçimi,
-Köy muhtarlığı ve köy ihtiyar meclisi üyeliği seçimi,
BÜYÜKŞEHİR OLMAYAN İLLERDE;
-İl genel meclisi üyeliği seçimi,
-Belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği seçimi,
-Mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi,
BÜYÜKŞEHİRLERDE;
-Büyükşehir belediye başkanlığı seçimi,
-Belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği seçimi,
-Mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi, için oy kullanılacak.
3 ZARFA 4 OY PUSULASI
30 Mart seçimlerinde, 3 farklı renkte zarf seçmen tarafından kullanılacak. YSK`dan yapılan açıklamada,
TURUNCU ZARF: İl genel meclisi üyeliklerine ilişkin turuncu renkli birleşik oy pusulası turuncu renkli zarfa,
MAVİ ZARF: Belediye başkanlığına ilişkin mavi renkli birleşik oy pusulası ile belediye meclis üyeliğine ilişkin sarı renkli birleşik oy pusulası ile Büyükşehir belediye başkanlığına ilişkin beyaz renkli birleşik oy pusulası mavi renkli zarfa,
MOR ZARF: Köy seçimlerinde köy muhtarı ile köy ihtiyar meclisi üyelerinin birlikte yazılı oldugu oy pusulası, mahalle seçimlerinde mahalle muhtarı ile mahalle ihtiyar heyeti üyelerinin birlikte yazılı oldugu oy pusulası mor renkli zarfa konulacağı belirtildi.
Yapılan açıklamada ayrıca, oy kullanma işleminde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını taşıyan; Nüfus cüzdanı, Resmî daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı, Pasaport, Evlenme cüzdanı, Askerlik belgesi, Sürücü belgesi, Avukatlık kimlik belgesi gibi kimliğini tereddütsüz ortaya koyan resimli, resmî nitelikteki belgelerden birinin ibrazının gerektiği belirtildi.
Üzerinde Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası olmayan resimli ve resmi bir kimlik belgesi ibraz eden seçmenin oy kullanabilmesi için bu belgelerin yanında ayrıca seçmen bilgi kağıdını veya nüfus müdürlüklerince verilmiş nüfus kayıt örneğini ibraz etmesi şart olacak.
Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde tutuklu ya da taksirli suçlardan hükümlü bulunan seçmenlerden bu kimlik belgeleri bulunmayanlar için cezaevi idaresince verilmiş belge, kimlik belgesi yerine geçecek.
MÜHÜR NASIL BASILMALI?
Sandık kurulunca verilen ve o seçim için düzenlenmiş biçim ve renkte olmayan, arkasında "Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu" filigramı ve sandık kurulu mührü bulunmayan oy pusulaları ile hiçbir yerine "evet" mührü basılmamış, siyasi partilere veya bağımsız adaylara ayrılan alanlardan birden fazlasına "evet" mührü basılmış oy pusulaları geçerli sayılmayacak.
Sandığın ait olduğu seçim çevresinden başka bir seçim çevresi için düzenlenmiş oy pusulaları geçerli kabul edilmeyecek. Bütünlüğü bozacak şekilde yırtılmış veya koparılmış, üzerinde "evet" mührü dışında veya "evet" mührü yerine herhangi bir özel işaret, isim, imza kaşesi, mühür veya parmak izi basılan, üzerinde yer alan siyasi partilere veya bağımsız adaylara ait bölümleri belirgin şekilde karalanmış, çizilmiş veya işaretlenmiş olan oy pusulaları da geçersiz olacak.
Üzerinde yer alan matbu yazıların ve şekillerin dışında yazılar, harfler veya sayılar yazılmış, şekiller çizilmiş birleşik oy pusulaları geçerli kabul edilmeyecek. Zarfın içinde el ilanı, broşür ya da özel bir işaret, yazı, şekil taşıyan kağıt veya işaret amacı taşıyan herhangi bir madde çıkması halinde bu zarftan çıkan oy pusulaları hesaba katılmayacak.
26 SİYASİ PARTİ YARIŞIYOR
Seçimlere 26 siyasi parti katılacak. Çekilen kura ile belirlenen siyasi partilerin oy pusulalarındaki sırası şöyle:
1. Hür Dava Partisi
2. Demokratik Sol Parti
3. Alternatif Parti
4. Doğru Yol Partisi
5. Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi
6. Halkın Kurtuluş Partisi
7. Türkiye Komünist Partisi
8. Genç Parti
9. Büyük Birlik Partisi
10. Adalet ve Kalkınma Partisi
11. Muhafazakar Yükseliş Partisi
12. Yurt Partisi
13. Demokrat Parti
14. Emek Partisi
15. Özgürlük ve Dayanışma Partisi
16. Millet Partisi
17. Saadet Partisi
18. Hak ve Özgürlükler Partisi
19. Liberal Demokrat Parti
20. Barış ve Demokrasi Partisi
21. Bağımsız Türkiye Partisi
22. İşçi Partisi
23. Halkların Demokratik Partisi
24. Cumhuriyet Halk Partisi
25. Hak ve Eşitlik Partisi
26. Milliyetçi Hareket Partisi
OY VERME YERLERİ
Kapalı oy verme yerleri, oyların gizliliğini ve seçmenlerin oylarını tam bir serbestlik içinde vermelerini sağlayacak, dışarıdan içerisinin gözetlenmesine imkan bırakmayacak durumda hazırlanacak.
Sandıkların, kapalı oy verme yerinin ve sandık kurulunun yerleştiği yer merkez olmak üzere yüz metre yarı çaplı alan sandık alanı olacak. Sandık alanına, sandık kurulu başkan ve üyeleriyle oy vermek üzere gelen seçmenler, siyasi partilerin adayları ve gözlemcileri, bağımsız adaylar ve gözlemcileri dışında hiç kimse giremeyecek.
Sandık başında görevli partili kurul üyeleri, adaylar ve gözlemciler (müşahitler), rozet, amblem veya partisini belirtir herhangi bir işaret taşımayacak.
Sandık kurulu başkan ve üyeleri, oy verme günü göreve başlamadan önce ilk iş olarak sandık başında bulunanlar önünde ant içecekler ve sandığın boş olduğunu kontrol edecekler.
Sandık alanında düzeni sandık kurulu başkanı sağlayacak. Başkan, düzeni bozmaya yeltenenleri uyaracak, uyarıyı dinlemeyenleri sandık alanı dışına çıkarabilecek.
Sandık alanında alınacak tedbirler, seçmenlerin sandık başı işlemlerini izlemelerini engelleyecek nitelikte olamayacak. Sandık kurulu başkanının çağırdığı zabıta kuvvetleri dışında zabıta amir ve memurları ile resmi üniforma giymiş kimseler ve silah taşıyanlar sandık alanına giremeyecekler. Oy verme işlemi sırasında gebeler, hastalar, engelliler ve yaşlılara öncelik tanınacak.
Sandık başında seçmene vereceği oy hakkında hiç kimse müdahale, telkin ve tavsiyede bulunamayacak. Seçmenler oylarını kullandıktan sonra sandık başından ayrılacaklar.
Okuma-yazma bilmeyen seçmene, yardım istemesi durumunda, sandık kurulu başkanı parti işaretlerinin hangisinin hangi partiye ait olduğunu açıklayacak.
Seçmenin cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazların kapalı oy verme yerine girmeden önce sandık kurulu başkanına teslim edilmesi gerekiyor. Bu cihazlar oy kullanma işlemi bittikten sonra seçmene iade edilecek.
Seçim kurullarıyla bu kurulların başkanlarının seçimin düzenle yürütülmesini sağlamak amacıyla aldıkları karar ve tedbirlere herkesin riayet etmesi gerekecek. Görevliler ve vatandaşların kasıtlı eylemleri nedeniyle seçim suçu işlemeleri durumunda yaptırımı ağır cezalarla karşı karşıya kalacak.
Seçimde başkasının adına oy veren veya vermeye teşebbüs edenler, mükerrer oy kullanan veya kullanmaya teşebbüs edenler 3 yıldan 5 yıla kadar hapisle cezalandırılacak.
Oy sandığının yerini değiştiren, sandığı açan, çalan veya tahrip edenler ya da içindeki oy zarflarını alan, çalan ve değiştirenlere 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek.
Sandık başında seçmenlerin imzalarını koydukları sandık seçmen listesine gelmeyenler adına sahte imza atmak, mühür koymak veya parmak basmak gibi hileli bir hareket ile sandığa oy atan veya arttıranlara 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek, bu kişilere para cezası da uygulanacak
Seçim günü umuma açık yerlerde içki verenler, satanlar veya içenler, açık ya da kapalı şişelerde içki satanlar ve alanlar 3 aydan 6 aya kadar hapisle cezalandırılacak. Silah taşıma yasağına aykırı hareket edenler hakkında da adli para cezası verilecek.
SEÇİM YASAKLARI
YSK`nın belirlediği ve 20 Mart`ta başlayan seçim yasakları kapsamında kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi ve iletişim telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla, bir siyasi partinin veya adayın lehinde veya aleyhinde veya vatandaşın oyunu etkileyecek biçimde yayın ve herhangi bir surette dağıtım da yapılamayacak.
Propaganda serbestliği 29 Mart Cumartesi günü saat 18.00`e kadar sürecek. Propaganda serbestliği süresinde denetim ve gözetim yetkisi ilçe seçim kurullarında olacak.
Oy verme gününü takip eden güne kadar, devlet, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyelerle bunlara bağlı daire ve müesseseler, iktisadi devlet teşekkülleri ve bunların kurdukları müesseseler ve ortaklıkları ile diğer kamu tüzel kişilikleri, umumi menfaatlere hadim cemiyetler ve Bankacılık Kanunu`na tabi teşekküllere ait kaynaklardan yapılan iş ve hizmetler dolayısıyla, (açılış ve temel atma dahil) törenler düzenlenmesi, nutuklar söylenmesi, demeçler verilmesi ve bunlar hakkında her türlü vasıtayla yayınlarda bulunulması yasak olacak.
Başbakan ve bakanlarla, milletvekilleri yurt içinde yapacakları seçim propagandasıyla ilgili gezilerini makam otomobilleri ve resmi hizmete tahsis edilen vasıtalarla yapamayacaklar. Bu maksatla yapacakları gezilerde, protokol icabı karşılama ve uğurlamalar ile törenler yapılamayacak. Resmi ziyafet verilemeyecek. Bu süre içinde, Başbakan ve bakanlar seçimle ilgili çalışmalarında ve konuşmalarında 298 sayılı Kanun hükümleriyle bağlı olacaklar. Başbakan, bakanlar, milletvekilleri ve adayların seçim propagandası ile ilgili olarak yapacakları gezilere hiçbir memur katılamayacak.
SEÇİM GÜNÜ YASAKLARI
Yerel seçimin yapılacağı 30 Mart oy verme günü saat 06.00`dan 24.00`e kadar alkollü içki satılamayacak, içkili ve umumi yerlerde alkollü içki verilmesi ve içilmesi yasak olacak, eğlence yerlerioy verme süresince kapalı kalacak, eğlence yeri niteliğindeki lokantalarda yalnızca yemek verilebilecek.
Emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka kimse silah taşıyamayacak. Radyolar ve her türlü yayın organlarınca saat 18.00`e kadar seçim ve seçim sonuçlarıylailgili haber, tahmin ve yorum yapılamayacak. Radyolarda ve her türlü yayın organlarında 18.00-21.00 saatleri arasında ancak YSK tarafından seçim ile ilgili verilecek haber ve tebliğler yayınlanabilecek.
Bütün yayınlar saat 21.00`den sonra serbest olacak ancak YSK tarafından gerek görülmesi halinde saat 21.00`den önce de yayınların serbest bırakılmasına karar verilebilecek.
SEÇİM HAZIRLIKLARI TAMAM
Yüksek Seçim Kurulu, birleşik oy pusulalarının basımı, seçim torbalarının hazırlanması, sandık kurulu eğitimleri ve seçim torbalarının teslimi gibi bütün seçim hazırlıklarını tamamladı.Oy kabinleri, sandıklar ve pusulaların okullara dağıtımı yapıldı.
Seçimde, 1 milyon 358 bin sandık kurulu üyesi, 2 bin YSK personeli, bin 377 geçici görevlendirilen personel ve sandıkları getirme, birleştirme işlemlerinde çalışacak 250 bin personel olmak üzere toplam 1 milyon 6 binden fazla kişi görev yapacak.
Oy verme işlemleri sırasında sandık alanlarının güvenliğinin sağlanması işlemlerini İçişleri Bakanlığı yürütecek. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı da oy sayım işlemleri sırasında elektrik kesintisi olmaması için gereken önemleri aldı.