ŞANLIURFA - Şanlıurfa tarihi geçmişi ile tanınan şehirlerden bir tanesidir. Şanlıurfa coğrafi konumundan dolayı tarihte birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Birçok devlet ve medeniyetlerin kurulduğu Şanlıurfa kültürüyle, mimari yapılarıyla öne çıkan tarihi şehirlerarasında yer almaktadır. Bu yapılardan bir tanesi de kim tarafından ve hangi tarihte yapıldığı bilinmeyen tarihi Samsat Kapı’dır.
Samsat Kapı günümüzde Şanlıurfa’nın şehir merkezinde Su Meydanında bulunmaktadır. Zamanla etrafında yapıların yapılmasıyla beraber Samsat Kapı hem kullanılmıyordu, hem de dıştan görünmüyordu. Tarihi yapının etrafındaki yapılar yıkılarak kapı ortaya çıkarıldı. Samsat Kapı restore edilerek yeniden faaliyete konulacak.
Tarihi Samsat Kapı kesme taşlardan inşa edilmiş olan yapıya kuzey cepheden, beşik tonozlu eyvanlı kapıdan girilir. Kare avlunun etrafı tek kat halinde tonoz örtülü dükkânlarla çevrelenmiştir. Hanın kuzey duvarlarını Urfa şehir surlarının Samsat Kapısı kesimi oluşturmakta, yapı sur duvarlarının güneyinde (şehir tarafında) yer almaktadır.
Tarihi yapının inşa tarihi bilinmemekle beraber Kapı, kentin kuzeyine doğru çıkışlarda ve özellikle Adıyaman’ın bir ilçesi olan Samsat’a gidişlerde kullanıldığı için Samsat Kapı adını almıştır.
Zengi hükümdarı Nureddin Zengi Urfa’yı kuşatırken ordugâhını Samsat Kapı Meydanı’nda kurmuştur. 18-19 yüzyıllarda Urfa’ya gelmiş olan Seyyahlar Carsten NİEBUHR, J.H.PETERMAN ve Eduard SACHAU gezi notlarında Samsat Kapı ve Meydanı’ndan bahsetmektedirler. O dönemde bu alanda bulunan Saat Kulesine izafeten de Saatçıler Kapısı denilmekteydi.
Musul hükümdarı İmâdeddin Zengi, 1144 yılında Haçlı hâkimiyetindeki Urfa’yı kuşatırken ordusunu Saatler Kapısı önündeki meydana konuşlandırmıştır.
Osmanlı döneminde Samsat Kapı ve Meydanı şehrin kuzey yönündeki ulaşımını sağlayan önemli bir giriş noktasıydı.” Kapı, kentin kuzeyine doğru çıkışlarda ve özellikle Samsat’a gidişlerde kullanılmıştır.”Osmanlı döneminde kapının ismi değişerek “Samsat Kapısı” adını almıştır.
Samsat Kapı günümüzde Şanlıurfa’nın şehir merkezinde Su Meydanında bulunmaktadır. Zamanla etrafında yapıların yapılmasıyla beraber Samsat Kapı hem kullanılmıyordu, hem de dıştan görünmüyordu. Tarihi yapının etrafındaki yapılar yıkılarak kapı ortaya çıkarıldı. Samsat Kapı restore edilerek yeniden faaliyete konulacak.
(Sedat Kuşulay - İLKHA)