İSTANBUL - İsviçre'nin Cenevre kentinde P5+1 (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya) ülkeleri ile İran arasında nükleer müzakerelerde anlaşma sağlandı. İran, Batılı ülkelerle anlaşmaya varmasını tarihi bir zafer olarak nitelerken anlaşma, dünyada birçok ülke tarafından da olumlu bir adım olarak karşılandı. Ancak İran'ın Batılı ülkelerle anlaşmasına Siyonist İsrail rejimi, Suudi Arabistan ve bazı körfez ülkeleri memnun kalmadı.
İran ve ABD'den anlaşmayla ilgili ilk açıklamalar
'Hakkımızı tanıdılar' şeklinde açıklama yapan İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, "Dünyadaki büyük güçler, İran'ın nükleer faaliyet hakkını artık resmen tanıdı" diyerek ülkesinin hiçbir zaman nükleer silah üretmediğini söyledi. "Bu başarının arkasında Allah'ın yardımı ve İran halkının desteği var" diyen İran'ın dini lideri Ayetullah Hamaney de İran'ın müzakerelerdeki delegelerini "başarılarından ötürü" kutladı.
ABD Başkanı Barack Obama ise, 10 yıldan bu yana ilk kez İran'ın nükleer programını durdurduklarını söyledi. Anlaşma sonucu İran'a yönelik yaptırımların bir bölümünün kaldırılacağını belirten Obama, 6 aylık sürede taahhütlerin tamamen yerine getirilmemesi durumunda ise eski yaptırımların geri geleceğini ve baskıların artacağını kaydetti.
ABD Dışişleri Bakanı John Kerry de, anlaşmanın bölgedeki ABD'nin dostları ile müttefikleri İsrail'i daha güvenli yapacağını kaydetti.
Bulaç: "İran, Batıya nükleer enerji programını kabul ettirmiş oldu"
Anlaşmayı değerlendiren gazeteci-yazar Ali Bulaç, İran ile Batı arasındaki anlaşmanın hem İran hem de bölge ülkeleri için son derece önemli olduğuna dikkat çekerek, "Bir defa İran, Batı'ya nükleer enerji programını kabul ettirmiş oldu. Yani bugüne kadar Batı dünyası bunu hiçbir şekilde kabul etmiyordu. Böyle bir program yürütmesine radikal olarak karşıydı Batı dünyası. Bunu kabul etmiş oldu. İkincisi tabi Suriye olayında yürütülen vekâlet savaşında savaşı İran kazanmış oldu. Dolayısıyla İran bölgede öne çıkmış oldu ve bu da Batı tarafından teşhir edilmiş oldu. Bir açıdan da ben hayırlı buluyorum. Çünkü eğer Türkiye ile İran, Suriye konusunda anlaşırlarsa ki 2 dışişleri bakanı da çarşamba günü ateşkes çağrısında bulundular. İnşallah bu, Suriye'deki savaşı durdurur ve bu akan kan da durur diye ümit ediyorum." şeklinde konuştu.
Anlaşmada neler var?
6 ay sürecek "geçici bir anlaşma" uyarınca İran, uranyum zenginleştirme çalışmalarının bir bölümünü durduracağını ve stoklarının bir kısmını da "nötr" hale getireceğini taahhüt etti. Uranyum zenginleştirmeye yarayan yeni nesil santrifüj de kullanamayacak olan İran, yeni santrifüj kuramayacak ya da çalıştıramayacak, mevcut santrifüjleri de limitli olacak. Platinyum reaktöründe çalışmalarını durduracak olan İran'ın nükleer tesislerine yeni denetim kurallarıyla geniş erişim sağlanabilecek. İran, uluslararası topluma, taahhütlerini yerine getirip getirmediğini denetleme izni de verecek. Buna karşılık uluslararası toplum tarafından İran'a uygulanan yaptırımlarda da 7 milyar dolarlık bir "hafifletmeye" gidilecek. İran'a altın ve değerli taş satışı da anlaşma kapsamında. (Mehmet Özcan - İLKHA)