MARDİN - Derik ilçesine bağlı Derinsu (Bıxure) köyünde bulunan mağara ve mağaradan çıkan su görenleri mest ediyor. Derik ilçesine 23 kilometre uzaklıkta olan bu köyün kuzey yamacında bulunan mağaradan gelen su asırlardır köye hayat veriyor.
Mağara, 2 bin metrekare gerinişliğinde ve 15 metre yüksekliğindedir. Mağaranın zemininden ise ter temiz bir su fışkırıyor. Suyun çıktığı noktanın derinliği bilinmemektedir. Köylüler, yaklaşık100 metre uzunluğunda ipin ucuna ağırlık bağlayarak suya sarkmalarına rağmen derinliği tespit edemediklerini söyledi.
Ayrıca mağarada 2 askerin boğulması nedeni ile gelen dalgıçlar suya girdikleri fakat suyun dibinde büyük bir akıntının olduğunu ve bu yüzden aşağıya doğru dalamadıklarını söylüyorlar.
Mağara ve mağaranın zemininden çıkan suyun güzelliği ve gizemi sadece bunun ile sınırlı değil. Mağara iki kattan oluşmaktadır. Mağaranın tavanında bulunan aralıklardan girildiğinde, mağaranın üst kısmında bir mağara daha bulunmaktadır. Eski zamanlarda köylüler üst mağaraya peynir tenekelerini koyarak bozulmasını önlediklerini ifade ediyorlar.
Üst mağaradan farklı noktalara uzanan tüneler var. Tünellerin uzunluğu ve çıkış noktalarını bilen yok. Tünellerden birinin 20 kilometre uzunluğunda olduğu söyleniyor. Şeyh Sait kıyamı döneminde bazı mahkûmların tünelleri kullandığı söylentisi var ama bununla ilgili somut bir delil yok.
Şimdiye kadar hiçbir yetkilinin incelemediği bu mağara ve suyun derinliği, suyun altında bulunan akıntının büyüklüğü, mağara tavanında bulunan üst mağaranın yapısı ve uzanan tünellerin çıktığı noktalar bilinmiyor. Aslında ihmal edilen sadece derin su mağarası ve kaynak suyu değil. Doğuda kırsal kesimlerde bulunan birçok tarihi esere de hiç sahip çıkılmıyor. Derinsu mağarası de sadece bunlardan biri.
Köy sakinlerinin tamamı Metine Aşiretine mensup... Köyün en ileri gelen ailesi Mala Seyid-i olarak bilinen ailedir. Köy eskiden 200 hane dolayındayken, bu nüfus, yoğun göçten dolayı 100 haneye düşmüş durumda. Köy sakinlerinin okuma kültürü oldukça yüksek.
Derinsu köyüne yakın mesafede Sin ve Seydoş ziyaretleri bulunuyor.
Hemen hemen her gün ziyaretçileri bulunan her iki ziyaretgâhı yaşatmak amacıyla Viranşehir merkezde bir dernek kurulmuş. Ziyaretçilere hizmet etmesi ve İslami ilimlerin öğretilmesi amacıyla Sin ziyareti yanında bir bina yapılmaktadır. Binanın yapımını Sin ve Seydoş Ziyaretleri Koruma Yaşatma Kültür Eğitim ve Yardımlaşma Derneği üstlenmiş... Bölgede Sinan, Seyithan ve Seydo isminin çok olması bu ziyaretlerden kaynaklanıyor.
Mağaradan çıkan su köy içerisinden ve köyün camisinin avlusundan akarak, aşağıda bulunan tarım arazilerine hayat veriyor. Mağaradan çıkan ve köye hayat veren kaynak suyu yaklaşık olarak 2 bin dönüm araziyi suluyor. Kaynak suyu ile pirinç, mısır buğday, arpa vb. ürünler yetiştiriliyor. Yazın aşırı sıcaklardan bunalan birçok köylü soluğu mağarada alıyor. Köye ziyarete gelen misafirler mağarayı görmeden köyden ayrılmıyor. (Sabri Acet-İLKHA)