Abdulkadir Turan / Doğruhaber / Rehberlik
Dersi dinlemek, başarının en önemli gerekliliklerindendir. Başarmak için dinlemeyi bilmek gerekir. Dinlemeyi bilmeyen öğrenemez, öğrenemeyen başaramaz.
İki tür dinleyici vardır: Pasif dinleyici ve aktif dinleyici.
Pasif dinleyici dersi dinleyen öğrenci değildir, dersi sadece seyredendir; dersi işleyen değil, derste bulunandır.
Pencereden bir manzarayı her gün dalgınlık içinde seyreden birini düşünün. Bu işi on yıl bile sürdürse o manzarayla ilgili basit bir soruyu bile doğru cevaplamama ihtimali vardır.
Aynı manzarayı bir gezgin on dakika seyretse ondaki en ince ayrıntıyı yakalayan bir gezi yazısı kaleme alabilir. O manzarayla ilgili soracağınız en zor soruyu cevaplayabilir.
Bu ikisi bir tutulabilir mi? Hayır! Birincisi zamanı boş kullanır, ikincisi her saniyeyi değerlendirir. Birincisi bakışına hâkim değildir, zihniyle bakışı arasındaki bağ kopmuştur; ikincisi bakışının komutanıdır, bakışının her anı hakkında sorumluluk sahibidir.
Ünlü bir söz vardır: Sizi dinleyenler var, bir de sadece yanınızda bulunanlar var. Dinleyen sizi anlar, sadece yanınızda bulunan kendisini bile anlamaz, o an bulunduğu yerin neresi olduğunu dahi bilmez.
Pasif bir dinleyici, sadece bir seyircidir; sadece derste bulunandır. Onun gözleriyle zihni, kulakları ile zihni arasındaki bağ zayıftır. Yüce Allah (CC) uzuvlarını (organlarını) onun emrine vermiş ama o, onlara emirlik yapmaktan acizdir; onlar kendilerine yazar, o kendisine yaşar; o, onları taşır ama onların varlık nimetinden yararlanmaz.
Aktif dinleyici ise, emrine verilen göz ve kulağa hâkimdir, onlara ihtiyaçları doğrultusunda hükmeder. Onların varlık nimetinden hakkıyla yararlanır.
Pasif dinleyici, derste ya hiç konuşmaz ya da derste doğru yanlış demeden her söyleneni onaylar. Hatta kendisine yönelik bir uyarıya cevap vermektense onu da “Evet”, “Doğru” deyip onaylar. O vardır veya yoktur. Aslında onun yerine bir robot koysanız onun yaptığı işi hay hay yapar.
Pasif dinleyici konuşmanın tadını bozar; onun donuk bakışları karşısında öğretmen ne diyeceğini şaşırır, söyleyeceklerini unutur. Bu yönüyle pasif dinleyici dersin akışına da zarar verir.
Aktif dinleyici derste bir bütün olarak vardır. Doğruyu irdeler, derinleştirir, sebepleri ile ilişkilendirir, onaylar, yanlışı reddeder, niçin yanlış olduğunu anlatır, sınıftaki varlığını ortaya koyar.
Pasif dinleyici ile konuşmacı arasında durgunluk vardır, durgunluğun ağırlığı vardır.
Aktif dinleyici ile konuşmacı arasında diyalog vardır.
Pasif dinleyici, konuşmacıyı onaylasa bile onu yorar.
Aktif dinleyici, konuşmacıya karşı çıksa bile onun kendisini daha iyi ifade etmesini sağlar.
Pasif dinleyiciye yönelik konuşma, çobanın koyunlarının yanındaki konuşmasına benzer.
Aktif dinleyiciye yönelik konuşma ise danışmaya değer veren bir hükümdarın meclisine benzer.
Aktif dinleyici olmanın belirtileri,
- SORMAKTIR
- ONAYLAMAKTAR
- REDDETMEKTİR
- TARTIŞMAKTIR
- EKSİĞİ TESPİT ETMEKTİR
- DAHA FAZLASINI ÜRETMEKTİR
- DAHA FAZLASINI İSTEMEKTİR
Bu etkinliklerin bütünü de derse hazırlıklı olmayı, anlama yeteneğine güvenmeyi ve öz güven sahibi olmayı gerektirir.
Allah (CC) yardımcınız olsun.