EKONOMİ SERVİSİ
İNANILMAZ ZENGİNLİKLERİN KEŞFİ; AKDENİZ'DEKİ DOĞALGAZ YATAKLARI ORTADOĞU'DA ÇATIŞMALARA YOL AÇIYOR
Uzmanlara göre, Doğu Akdeniz'de büyük doğalgaz yataklarının tespit edilmesi, bölgede devam eden çatışmaların alevlenmesine yol açtı. Yataklar için Türkiye, Yunanistan, Kıbrıs, işgalci israil, Lübnan ve Mısır mücadele ediyor. Zira dünyanın en büyük petrol ve doğalgaz şirketlerinin çıkarları söz konusu.
Bu mücadelenin sonucunun küresel enerji piyasasındaki dengeyi değiştirmesi de ihtimal dahilinde. Yeni bir uluslararası gerginlik noktası ortaya çıkması nelere yol açabilir? Akdeniz doğalgazı Rus gazına rakip olabilecek mi?
LEZZETLİ LOKMA AFRODİT
2011 yılında, Kıbrıs kıta sahanlığında yeni bir doğalgaz yatağı bulunmuş ve buna 'Afrodit' ismi verilmişti. Halihazırda burada bulunan doğalgaz miktarının, 200 milyar metreküp olduğu değerlendiriliyor. Afrodit, Avrupa gaz piyasası yakınlarındaki cazip gaz üretim bölgesi olan Levanten Havzası'ndaki çok sayıda doğalgaz yatağından biri.
Bu bölgedeki ilk büyük keşif, işgalci israil'in Tamar yatağıydı. 200 milyar metreküplük bu doğalgaz yatağı 2001 yılında açılmıştı.
Bunun ardındansa daha büyük doğalgaz yatakları bulundu. En büyükleri ise siyonist israil'in 650 milyar metreküplük Leviathan ve Mısır'ın 850 milyar metreküplük Zohr yatakları oldu.
KITA SAHANLIĞI MÜCADELESİ
Levanten Havzası'ndaki arama çalışmalarıyla, dünyanın en büyük doğalgaz şirketlerinin yanı sıra bir dizi ülke ilgileniyor.
ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu verilerine göre, Suriye'nin kıta sahanlığında 700 milyar metreküp kadar gaz olabilir, yani karadakinden 2 kat daha fazla.
Suriye, kendi kıta sahanlığında doğalgaz üretmeyi planlıyor. 2017 sonlarında Suriye Petrol ve Doğal Kaynaklar Bakanı Ali Ganem, 2019 yılında üretime geçileceğini açıklamıştı. Ganem, doğalgaz üretimi konusunda 'dost ülkelerle' anlaşma sağlandığını söylemişti.
Doğalgaz yarışına şubat ayında Lübnan da katıldı. Lübnan'ın kıta sahanlığında gaz arama hakkı Rus Novatek, Fransız Total ve İtalyan Eni ortaklığına verildi. Lübnan yönetimi, ülkenin münhasır ekonomik bölgelerinde 700 milyar metreküp gaz olduğu görüşünde.
Lübnan'ın bu adımı, işgalci israil'in tepkisine yol açtı. Lübnan adına doğalgaz arama çalışmalarının yapılacağı bölge üzerinde hak iddia eden işgalci israil'in Savunma Bakanı Avigdor Liberman, "Bu kıta sahanlığı tüm standartlar çerçevesinde bize aittir" dedi ve yabancı şirketleri bu bölgede yapacakları çalışmalar konusunda uyardı.
Lübnan-israil çatışması ve Kıbrıs'la ilgili sorunlara Türkiye ve Yunanistan arasındaki gerilim de eklendi. Nitekim Ankara ve Atina, Ege Denizi'ndeki sınırın nasıl olması gerektiği konusunda farklı görüşlere sahip.
YENİ BİR ARAP-iSRAİL ÇATIŞMASI
Petrol ve doğalgaz faktörünün Ortadoğu ülkelerinin politikaları üzerindeki etkisini Russia Today'de (RT) değerlendiren Rusya Yüksek Ekonomi Okulu Ulusal Araştırma Üniversitesi Öğretim Görevlisi Grigoriy Lukyanov, "Bu, bölgedeki çatışma potansiyelinin en güçlü faktörüdür. Petrol ve doğalgaz devi olmayan ülkeler şimdi, bölgede gelişen sosyo-ekonomik ve siyasi ilişkiler için tehdit oluşturuyor" ifadelerini kullandı.
Lukyanov'a göre, buradaki en önemli sorun işgalci srail'in de enerji devi haline gelebilmesi. İşgalci israil daha önce enerji kaynaklarının ithalatçısıydı, şimdi de yüksek inovasyon potansiyeli sayesinde Arap ülkeleri için gerçek bir rakibe dönüştü Lukyanov "israil, Arap ülkelerinin enerji sistemlerine karşı baskı oluşturabilir. Bu da yeni bir Arap-israil çatışmasının ön plana çıkarıyor" dedi.
TÜRKİYE, RUSYA VE İRAN ARASINDAKİ OLUMLU İŞBİRLİĞİ
Tel-Aviv ve Tahran arasındaki mevcut siyasi ve ideolojik anlaşmazlıkların üzerine kaynaklarla ilgili tartışmaların da ekleneceğini belirten uzman, ayrıca Türkiye, Rusya ve İran arasındaki olumlu işbirliği deneyimine de değindi:
"Türkiye ile İran arasında Suriye konusunda bir uzlaşmanın ortaya çıkması, bu ülkelerin birbirleriyle anlaşabileceğine inanmak için bir sebep."
TÜRKİYE İLE İRAN ARASINDA BİR ANLAŞMA OLMASI İSRAİL İÇİN SORUN
Lukyanov'a göre, Türkiye ile İran arasında bir anlaşma olması israil için sorun yaratacak. Ayrıca Ankara'nın Moskova ve Tahran'la Suriye konusundaki işbirliği deneyimine sahip olması, Türkiye'nin münhasır ekonomik bölgesi ile sınırı olan Suriye kıta sahanlığında doğalgaz arama çalışmalarına başlaması halinde meydana gelebilecek sorunların çözümünde yardımcı olabilir.
İSRAİL GAZI TÜRK AKIMI'NA RAKİP
İşgalci israil'in küresel enerji piyasasındaki dengeyi değiştirmeye çalışabileceğini ve doğalgaz ihracatçısı olarak Rusya, İran ve Katar'ın rakibi haline gelebileceğini belirten Lukyanov, şu ifadeyi kullandı:
"israil gazı Güney Avrupa'ya gönderilebilir ve Türk Akımı'nın doğrudan rakibi olabilir.
Ancak bölge ülkeleri arasındaki anlaşmazlıklar henüz doğalgazın nihai tüketicilere ulaştırılmasına yönelik projelerinin hayata geçirilmesini zorlaştırıyor.“
ABD'nin 2016'da destek verdiği, israil'in gazını Avrupa'ya ulaştırılması amacıyla Türk doğalgaz taşıma sistemine bağlayacak boru hattı projesi hâlâ belirsizlik içinde.
İşgalci israil Enerji Bakanı Yuval Steinitz, Haziran 2017'de, projeyle ilgili anlaşmanın 2017 sonlarına kadar imzalanacağı sözünü vermişti, ancak henüz bir anlaşma imzalanmadı.
2017 yılında ayrıca israil, Mısır ve Kıbrıs gazının denizaltından geçecek bir boru hattı üzerinden önce Yunanistan'a, ardından da Avrupa'ya ulaştırılmasının amaçlandığı proje, ilgili tüm ülkelerin enerji bakanları tarafından aktif olarak tartışılmış ve Avrupa Birliği'nin desteğini almıştı. Proje, 7.4 milyar dolar gibi yüksek maliyete sahip olması yüzünden hayata geçirilmedi.“
İşgalci israil ve Kıbrıs gazının Mısır'daki sıvılaştırma noktalarına gideceği yönünde temel bir tahmin var.
Ancak Rusya Ulusal Enerji Enstitüsü Genel Müdürü Sergey Pravosudov'a göre, bu gazın tam olarak Ortadoğu'ya mı, Avrupa'ya mı ya da Çin'e mi gideceğini henüz kimse söyleyemez. Pravosudov "Rekabet olacak ama nasıl bir rekabet? Tahminler her yıl revize ediliyor" dedi.
Kaynak, Sputnik