İlyas Yıldız / İzmir
İslam âlimlerinin büyüklerinden olan İmam Suyuti’nin asıl ismi Abdurrahman’dır. Aynı zamanda babası tarafından kendisine ‘Celaleddin’ lakabı verilmiştir.

KÜNYESİ
Memluklüler Devleti’nin son zamanlarında Kahire’de yetişen ve Arap dilinde en fazla eser veren müelliflerden biri olan İmam Suyuti’nin künyesi şöyledir: Celaleddin Ebu’l Fazl Abdurrahman b. Kemaleddin Ebu Bekir b. Muhammed el - Huzayrî es-Suyuti.

BÜYÜK ÂLİMLERDEN DERS ALDI
İmam Suyuti, Hicri 849 (M. 1445) yılının Recep ayında Mısır’ın Asyut şehrinde doğmuştur. Babası Kemaleddin Ebu Bekir, Şafii mezhebi fıkıh âlimlerinden olup, Suyuti henüz altı yaşında iken vefat etmiştir. Yetim kalan Suyuti, sekiz yaşlarında Kur’an-ı Kerim’i hıfzeder. Babasının dostu olan Kadı İzzeddin Ahmed bin Kinani’in himayesi altında büyür. Gençliğinde birçok eser okuyup, kendisini yetiştiren Suyuti; kısa zamanda tefsir, hadis, fıkıh, nahiv, meani, bedi, beyan, lügat ve daha birçok alanda söz sahibi olur. Hadis ve Arapça ilimlerini devrin önemli âlimlerinden birisi olan Takiyuddin Şibli el-Hanefi’nin yanında kaldığı dört yıl boyunca okur. Tefsir, usul, meani ve diğer ilimlerin derslerini ise Allame Muhyiddin Kafiyeci’nin yanında mütala eder. Burada on dört yıl kalır ve icazetini alır.

EZBERİNDE 200 BİN HADİS
İlk eserini on yedi yaşında yazan İmam Suyuti; kısa zamanda halk arasında şöhret sahibi olmuştur. Özellikle hadis alanında uzmanlaşan İmam Suyuti, kuvvetli bir hafızaya sahiptir. Okuduğu eserleri hemen kavrayabiliyor ve bundan dolayı kendisine sorulan sorulara hemen cevap verebiliyordu. Hatta iki yüz bin hadis ezberlediği söylenir.

ÜSTAD BEDİÜZZAMAN’IN DİLİNDEN İMAM SUYUTİ
İmam Suyuti, hadis ilmine yönelip bu konuda ihtisas sahibi olduktan sonra hocalık yapmaya başladı. Derslerine talebelerin yanında, bir de müderrisler de iştirak ediyordu. Çeşitli konularda fetvalar yayımlıyordu. Onun hadis ilmine olan vukufiyeti ve hadis toplama konusunda gösterdiği hassasiyet ve titizliği hakkında Üstad Bediüzzaman Risale-i Nur’da şunları söyler; “...Ehl-i keşfin tasdikiyle, yetmiş defa Resûl-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâma temessül edip, yakaza halinde onun sohbetiyle müşerref olan Celâleddin Süyutî gibi allâmeler ve muhakkikler, ehâdis-i sahihanın elmaslarını, sair sözlerden ve mevzuattan tefrik ettiler”

YAŞI İLERLEYİNCE İNZİVAYA ÇEKİLDİ
Genç yaşta Şam, Hicaz, Yemen, Hindistan ve Kuzey Afrika’yı gezer. Bununla birlikte Mısır’ın birçok şehrini de ziyaret eder. Ayrıca hac için gittiği Mekke’de de bir yıl kalır. 1486 tarihinde Baybarsiye Dergâhı şeyhliğine getirilir. Uzunca bir süre kaldığı bu vazifeden 1495 tarihinde çeşitli nedenlerden dolayı ayrılır. Hocalık yaparken, aynı zamanda birçok eser de yazar. Belli bir süreden sonra evinde inzivaya çekilen İmam Suyuti; ömrünün sonuna kadar eserler yazmaya devam eder.
İmam Suyuti zahiri ilimlerdeki başarısının yanında tasavvufta da yüksek derecelere ulaşır.

HAYATIYLA ÖRNEK BİR ALİM VE ZAHİD
İmam Suyuti; sözleri, davranışları ve ahlakıyla herkese örnek olmuştur. Halkın sevgisini kazanmış, hiç kimseden hediye kabul etmemiştir. Geçim sıkıntısı yaşadığı zamanlarda kütüphanesindeki kitaplarını satmış ve böylece kimseye muhtaç olmamak için de elinden geleni yapmıştır. Hicri 911 (m. 1505) yılında Mısır’da hakkın rahmetine kavuşan İmam Suyuti’nin kabri Kahire’de Babü’l-Karafe civarındadır. Altmış yıllık ömrüne yaklaşık altı yüz eser sığdırmıştır. Halen bazı eserleri günümüz medreselerinde ders olarak okutulmaktadır. Öyle ki medrese talebeleri onun kitaplarını okumadan icazet alamazlar. Özellikle Doğu ve Güneydoğu medreselerinde yaygın bir kültür olarak eğer bir kişi İmam Suyuti’yi okumamışsa o kişiye alim gözüyle bakılmaz.

CELALEYN TEFSİRİNİ TAMAMLADI
Camiü’s-Sağîr adlı hadis külliyatı İslami eserler arasındaki önemini asırlar boyunca korumuş ve halen de korumaya devam etmektedir. Henüz yirmi iki yaşında, Celâlüddin Muhammed bin Ahmed Mahalli’nin İsrâ sûresine kadar yaptığı ve 1459 senesinde vefât edince yarıda bıraktığı tefsirini tamamladı. Bunun için, bu esere iki Celâl mânâsında ‘Celâleyn Tefsiri’ denildi.

MEVLİD BİD`AT MIDIR?
Bazı kişilerin Mevlid’e bid’at demelerine karşın, kendisi şöyle bir izahatta bulunmuştur, “İnsanların mevlid-i nebevi için toplanıp Kur’an okumaları, Hz. Peygamber (a.s.m)’in veladetiyle ilgili haberleri/menkıbeleri seslendirmeleri, bu münasebetle yemek tertiplemeleri bid’a-i hasenedir/güzel bir bidattır. Çünkü bu toplantılarda Hz. Muhammed (a.s.m)’e karşı büyük bir tazim, bir saygı, Onun dünyaya teşriflerinden ötürü büyük bir sevinç söz konusudur. Bu ise, sahibine büyük bir sevap kazandırır.”

İMAM SUYUTİ’NİN BAŞLICA ESERLERİ ŞUNLARDIR:
Tefsir ve Kur’ân-ı Kerime dair eserlerinden bazıları:
1) Ed-Dürr-ül-Mensûr fit-Tefsîril-Me’sûr.
2) Et-Tefsîr-ül-Müsned (Tercümân-ül-Kur’ân)
3) El-İtkân fî Ulûm-il-Kur’ân.
4) En-Nâsih vel-Mensûh fil-Kur’ân.
5) Tekmilet-üt-Tefsîr-iş-Şeyh Celâlüddîn Mahallî.
Hadis ilmine dair eserlerinden bazıları:
1) Câmiu’s-Sagîr,
2)Tedrîb-ür-Râvî,
3)Esbâbu Vürûd-il-Hadis.
Fıkıh ilmine dair eserlerinden bazıları:
1) Şerh-ut-Tenbîh.
2) Muhtasar-üt-Tenbîh (El-Vâfî).
3) El-Eşbâh ven-Nezâir.
4) Muhtasar-ül-Ahkâm-üs-Sultâniyye.
5) El-Levâmî’ vel-Bevârik.
6) El-Fetâvâ.
Usûl-i fıkh, kelâm, ve tasavvufa dair eserlerinden bazıları:
1) El-Kevkeb-üs-Sâtı’.
2) Şerh-ül-Kevkeb-il-Vikâd.
3) Tesbît-ül-Erkân.
4) Te’yîd-ül-Hakîka.
5) Tenzîh-ül-İ’tikâd anil-Hulûli vel-İttihâd.
6) Tenvîr-ul-Halek fî İmkâni Rü’yet-in-Nebiyyi vel-Melek.
7) Cehd-ül-Kariha.
8) Nasîhatü Ehl-il-Îmân fir-Reddi alâ Mantık-il-Yunân.
Lügat, nahv ve sarfa dair eserlerinden bazıları:
1) El Müzhir fî Ulûm-il-Lüga.
2) Gâyet-ül-İhsân fî Hall-il-İnsân.
3) El-İfsâh fî Esmâ-in-Nikâh.
4) Dav-ül-Misbâh.
5) El-Elmâ’ fil-İttibâ’.
6) El-İfsâh fî Zevâyid-il-Kâmûs.
7) Cem’ul-Cevâmi’ fin-Nahv.
8) Şerhu Elfiye İbn-i Mâlik.
9) Şerhu Şevâhid Mugn-il-Lebîb.
10) El-İktirâh fî Usûl-in-Nahv.
11) Katr-ün-Nedâ fî Vürûd-il-Hemzeti.

İmam Suyuti, bu eserlerin dışında tarih, ahlak, tıp ve daha birçok alanda önemli eserler te’lif ederek İslam Ümmetine büyük bir miras bırakmıştır.

BAZI ÂLİMLERİN SUYUTİ’YE ÖVGÜLERİ
İbnu’l-’İmad el-Hanbeli İmam Suyuti için şunları demiştir:
“-Hadisleri senediyle rivayet eden, muhakkik, müdakik, kıymetli ve faydalı eserler sahibi... İlahi kudrete inanan bir insan için ciddi bir şekilde yazılıp hazırlanan eserlerinin çokluğu keramet olarak yeter.”
İmamı Şevkani ise;

“Kur’an ve sünnet hususunda büyük bir imam. İctihada yönelik ilimleri tam olarak kat be kat kuşatmış, bunlardan ortaya çıkan ilimleri de bilen bir insan” Yine İmamı Şevkani onun için şunları söylemiştir:

“Tüm ilimlerde zirveye çıktı, akranlarını geçti ve adı yayılıp şöhreti duyuldu. Hadiste El-Camiu’s Sağir ve El-Cami’l Kebir gibi eserler, tefsirde ed-Dürrü’l Mensur, El-İtkan fi Ulumi’l Kur’an gibi eserler yazdı. Her daldaki eserleri makbuldür. Kendisi tüm bölgelerde güneş gibi olmuştur”